بیماری گریوز یک اختلال خودایمنی است که باعث پرکاری تیروئید می‌شود. در این بیماری، سیستم ایمنی بدن به طور غیرطبیعی به غده تیروئید حمله و آن را تحریک به تولید بیش از حد هورمون‌های تیروئید می‌کند. اختلال خودایمنی گریوز باعث افزایش فعالیت تیروئید و افزایش تولید هورمون‌های تیروئید می‌شود. این افزایش فعالیت ممکن است منجر به افزایش حجم تیروئید (گواتر)، افزایش ترشح هورمون‌های تیروئید (هایپرتیروئیدیسم) و علائم دیگر مرتبط با این حالت شود.
دلایل بیماری گریوز ناشناخته است، اما عوامل ژنتیکی و محیطی در بروز آن نقش دارند. به‌طورکلی عوامل زیر در بروز این بیماری دخیل هستند:
ژنتیک: طبق تحقیقات مشاهده شده است که در خانواده‌هایی که افرادی با بیماری گریوز وجود دارند، احتمال ابتلا به این بیماری بالا است. این موضوع بیانگر تأثیر عوامل ژنتیک در ایجاد بیماری گریوز است.
عوامل محیطی: عوامل محیطی نیز ممکن است در بروز گریوز نقش داشته باشند. برخی از عوامل محیطی که ممکن است باعث شروع یا تشدید بیماری گریوز شوند، شامل عوامل استرسی، عفونت‌ها و مصرف دخانیات می‌شوند.
نقص ید: نقص ید می‌تواند به فعالیت زیاد تیروئید و در نتیجه بروز گریوز منجر شود.
علائم بیماری گریوز می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
علاوه بر مواردی که ذکر شد این بیماری ممکن است با علائم چشمی نیز همراه باشد. این علائم می‌تواند به صورت تغییرات در دیداری یا حساسیت به نور نمایان شود. از جمله علائم چشمی گریوز عبارتند از:
تشخیص بیماری گریوز با انجام آزمایش خون و معاینه فیزیکی انجام می‌شود. در برخی موارد، ممکن است سونوگرافی یا اسکن تیروئید نیز لازم باشد. تشخیص گریوز بر اساس تاریخچه پزشکی، علائم بالینی و آزمایش‌ها انجام می‌شود. برخی از مراحل تشخیصی عبارت‌اند از:
پزشک ابتدا سوابق پزشکی شما را می‌پرسد. او سؤالاتی در مورد علائم، فعالیت‌های روزمره، سوابق خانوادگی و سوابق عفونتی نیز ممکن است بپرسد. سپس، با بررسی علائم بالینی احتمال گریوز را مورد ارزیابی قرار می‌دهد.
آزمایش‌های خونی مانند اندازه‌گیری هورمون‌های تیروئید (TSH، T3، T4) و آزمایش‌های مرتبط با آنتی تیروئید آنتی‌بادی‌ها (مانند آنتی تیروئید پراکسیداز و آنتی تیروئید گلوبولین) انجام می‌شود. در بیماری گریوز، معمولاً مشاهده می‌شود که هورمون T3 و T4 بالا هستند و TSH پایین است.
این تصویربرداری با فراصوت، اندازه و ساختار تیروئید را نمایان می‌کند. در بیماری گریوز، ممکن است تیروئید بزرگ (گواتر) و گلوداهای متعدد (ندول‌های گرم) مشاهده شود.
این آزمایش به بررسی جذب ید توسط تیروئید می‌پردازد. در گریوز، جذب ید بسیار بالا است.
در برخی از افراد با آزمایش اشک چشم گریوز (با استفاده از تلقیح) ممکن است نشان‌دهنده افزایش فشار داخل چشم به دلیل گواتر گرم باشد.
تشخیص نهایی گریوز بر اساس ترکیبی از اطلاعات مذکور و دیگر ملاحظات پزشکی صورت می‌گیرد. درصورتی‌که تشخیص گریوز قطعی شود، برنامه درمانی مناسب توسط پزشک شما تعیین می‌شود.
درمان بیماری گریوز به عوامل مختلفی از جمله سن، شدت علائم و سلامت عمومی بیمار بستگی دارد.
روش‌های درمان:
لازم به ذکر است که انتخاب جراح تیروئید در به حداقل رساندن عوارض عمل تیروئید بسیار تاثیر گذار است. دکتر سید احمد فنایی، عضو انجمن جراحان تیروئید آمریکا، اعمال جراحی را با به روزترین تجهیزات پزشکی مانند دستگاه عصب سنج انجام می‌دهند.
اگر بیماری گریوز درمان نشود، می‌تواند عوارض جدی مانند مشکلات قلبی، پوکی استخوان و مشکلات باروری را به دنبال داشته باشد. این بیماری ممکن است به‌صورت هایپرتیروئیدیسم (پرکاری تیروئید) علائم بدهد و عوارض زیادی می‌تواند داشته باشد. برخی از علائم و عوارض شایع بیماری گریوز عبارت‌اند از:
افزایش وزن ناشی از افزایش اشتها: افراد مبتلا به گریوز ممکن است به دلیل افزایش فعالیت تیروئید، افزایش اشتها و در نتیجه افزایش وزن داشته باشند.
افزایش ضربان قلب و پالپیتیشن: افزایش ترشح هورمون‌های تیروئید باعث افزایش ضربان قلب و ناپایداری آن می‌شود.
لرزش: افراد مبتلا به گریوز ممکن است تجربه لرزش دستان یا دیگر بخش‌های بدن را داشته باشند.
خستگی و ضعف عضلانی: افزایش فعالیت تیروئید ممکن است منجر به خستگی، ضعف عضلانی و کاهش فعالیت‌های روزمره شود.
گرمازدگی: بیماران ممکن است حس گرمازدگی یا افزایش حساسیت به گرما داشته باشند.
مشکلات خواب: ناراحتی از خواب، افزایش تجربه کابوس‌ها و بی‌خوابی ممکن است از جمله مشکلات خوابی باشد.
تحریک‌پذیری: بیماران ممکن است حساسیت و تحریک‌پذیری نسبت به نور و صدا داشته باشند.
تغییر در پوست و مو: تغییرات در پوست ممکن است شامل رطوبت بیش از حد و همچنین ریزش مو باشد.
مشکلات چشمی: برخی از بیماران ممکن است با مشکلات چشمی روبرو شوند که شامل قرمزی، خشکی، تورم و حتی افزایش فشار داخل چشم می‌شود (گویتره).
تشخیص و درمان بیماری گریوز باید توسط پزشک صورت بگیرد. اگر شما یا کسی دیگر علائمی شبیه به بیماری گریوز تجربه می‌کنید، مهم است که به یک پزشک متخصص در زمینه تیروئید مراجعه کنید تا ارزیابی دقیق و تشخیص صحیح صورت گیرد.
به‌طورکلی باید گفت هیچ راه قطعی برای پیشگیری از بیماری گریوز وجود ندارد، اما با کنترل عوامل خطر مانند استرس و سیگارکشیدن می‌توان احتمال ابتلا به آن را کاهش داد. بیماری گریوز یک اختلال خودایمنی است و اغلب نمی‌توان از آن به طور کامل پیشگیری کرد. با این‌حال، برخی از اقدامات ممکن است به کاهش خطر ابتلا به این بیماری کمک کنند.
البته، همیشه قبل از هر تصمیمی، مهم است با پزشک خود مشورت کنید. در اینجا چند نکته برای مدیریت سلامت تیروئید و ممکنه کاهش خطر بروز بیماری گریوز آورده شده است:
مصرف مواد غذایی حاوی ید: مصرف مواد غذایی که حاوی ید باشند می‌تواند به تعادل تیروئید کمک کند. غنی‌ترین منابع ید شامل میگو، ماهی، سبزی‌ها دریایی، نمک یددار، و محصولات لبنی هستند.
کنترل استرس: استرس ممکن است بر فعالیت سیستم ایمنی و تیروئید تأثیرگذار باشد. تمرین منظم، تکنیک‌های مدیتیشن و یوگا ممکن است به کنترل استرس کمک کنند.
نیاز به ایدرژن: مصرف ایدرژن (ماده حاوی ید) در مواد غذایی یا مکمل‌های غذایی، مخصوصاً در مناطق کم ید، می‌تواند به سلامت تیروئید کمک کند. اگر در منطقه با مشکل کمبود ید هستید، مشاوره با پزشک برای تعیین میزان مناسب ایدرژن مفید است.
جلوگیری از مصرف دخانیات: مصرف دخانیات ممکن است باعث افزایش خطر بروز برخی از اختلالات تیروئیدی شود. بنابراین، جلوگیری از مصرف تنباکو و دخانیات مهم است.
کنترل وزن و فعالیت بدنی منظم: حفظ وزن سالم و انجام فعالیت بدنی منظم می‌تواند به کنترل تعادل هورمون‌ها و جلوگیری از برخی اختلالات تیروئیدی کمک کند.
پیگیری مرتب با پزشک: اگر در خانواده‌تان افرادی با بیماری گریوز وجود دارد، مشاوره با پزشک و پیگیری منظم وضعیت تیروئید شما می‌تواند مفید باشد.
توجه داشته باشید که این اقدامات می‌توانند به بهبود سلامت تیروئید و کاهش خطر بروز بعضی اختلالات تیروئیدی کمک کنند، اما نمی‌توانند به طور کامل بیماری گریوز را جلوگیری کنند. بنابراین، مشاوره با پزشک و پیگیری منظم برای ارزیابی وضعیت تیروئید اهمیت دارد.
