پرکاری پاراتیروئید
هایپرپاراتیروئیدیسم یا پرکاری پاراتیروئید شرایطی است که در آن غدد پاراتیروئید بیش از حد مورد نیاز بدن هورمونی به نام PTH یا هورمون پاراتیروئید را تولید و ترشح می‌کنند. غدد پاراتیروئید چهار غده ریز به اندازه نخود هستند که در گردن، پشت غده تیروئید قرار دارند و جز غدد درون‌ریز می‌باشند. این غدد هورمون‌های ضروری و مهمی را برای عملکرد طبیعی بدن ترشح می‌کنند. غدد پاراتیروئید و تیروئید با وجود داشتن نام های مشابه و مجاور هم بودن در گردن، اندام و سیستم‌های بسیار متفاوتی دارند. هورمون پاراتیروئید یعنی PTH در تنظیم سطح کلسیم، ویتامین D و فسفر در استخوان‌ها و جریان خون، نقش مهمی ایفا می‌کند.
برخی از افراد مبتلا به این بیماری، هیچ نوع علائمی را تجربه نمی‌کنند و نیازی به درمان ندارند. برخی دیگر علائم خفیف یا شدیدی دارند که ممکن است نیاز به جراحی داشته باشند. ابتلا به پرکاری پارتیروئید شایع‌ترین اختلال غدد درون‌ریز در زنان، پس از یائسگی است.
دلایل پرکاری پاراتیروئید
همان‌طور که گفتیم این اختلال در نتیجه فعالیت بیش از حد هورمون PTH است که این بیش فعالی می‌تواند به دلیل تومور، بزرگ شدن غده پاراتیروئید یا سایر مشکلات ساختاری آن باشد. زمانی‌که سطح کلسیم در بدن خیلی کم است، غدد پاراتیروئید با افزایش تولید PTH واکنش نشان می‌دهند. این امر باعث جذب بیشتر کلسیم توسط کلیه‌ها و روده‌ها می‌شود. همچنین، استخوان‌ها کلیسم بیشتری را از دست می‌دهند و به مرور زمان فرد دچار پوکی استخوان می‌شود. با افزایش دوباره کلسیم، میزان تولید PTH به حالت طبیعی باز می‌گردد.
انواع پرکاری پاراتیروئید
سه نوع پرکاری پاراتیروئید داریم عبارتند از: اولیه، ثانویه و نوع سوم
پرکاری پاراتیروئید اولیه
این نوع اختلال وقتی اتفاق می‌افتد که حداقل یکی از غدد پاراتیروئید دچار اختلال شده باشند. از دلایل عمدهاین نوع پرکاری، رشد خوش خیم غده و بزرگ شدن حداقل دو تا از غده‌ها است. در موارد نادر، تومور سرطانی باعث این وضعیت می‌شود. خطر ابتلا به پرکاری پاراتیروئید علاوه بر زنان مسن در افراد زیر نیز زیاد است. افرادی که:
- مبتلا به اختلالات ارثی خاصی مانند نئوپلازی هستند و چندین غده را در بدن درگیر کرده است.
- سابقه طولانی در کمبود کلسیم و ویتامین D دارند.
- برای درمان سرطان در معرض تابش اشعه بوده‌اند.
- داروی لیتیوم برای درمان اختلال دوقطبی مصرف کرده‌اند.
علائم پرکاری پاراتیروئید اولیه
برخی از بیماران مبتلا به این نوع پرکاری، هیچ علائمی ندارند. اگر علائمی داشته باشند از خفیف تا شدید، متغیر است. علائم خفیف عبارتند از:
- خستگی
- ضعف
- افسردگی
- بدن درد
علائم شدیدتر در آن‌ها شامل موارد زیر می‌شود:
- کاهش اشتها
- یبوست
- استفراغ
- حالت تهوع
- تشنگی بیش از حد
- افزایش ادرار
- گیجی
- مشکلات حافظه
- سنگ کلیه
پرکاری پاراتیروئید ثانویه
زمانی‌که فرد یک بیماری زمینه‌ای داشته باشد که باعث شود، سطح کلسیم به‌طور غیرطبیعی پایین بیایید، پرکاری پاراتیروئید ثانویه رخ می‌دهد. این نوع پرکاری در بیشتر موارد به دلیل نارسایی مزمن کلیه است که منجر به کمبود ویتامین D و کلسیم می‌شود. علائم این نوع پرکاری عبارتند از:
- فرد دچار ناهنجاری‌های اسکلتی مانند شکستگی، ورمُ مفاصل و تغییر شکل استخوان می‌شود.
- علائم دیگر به علت اصلی مانند کمبود شدید ویتامین D و نارسایی مزمن کلیه بستگی دارد.
پرکاری پاراتیروئید نوع سوم
این نوع پرکاری هنگامی اتفاق می‌افتد که غدد پاراتیروئید پس از بازگشت به سطح طبیعی کلسیم، مقدار هورمون PTH هنوز بیش از حد نرمال است. همانند پرکاری پاراتیروئید ثانویه این نوع نیز در پی مشکلات کلیوی رخ می‌دهد.
روش تشخیص پاراتیروئید
از آنجایی که ممکن است این بیماری علائم خاصی نداشته باشد، اغلب اوقات از طریق آزمایش خونی که برای یک بیماری دیگر تجویز شده مشخص می‌شود. اگر فردی به پرکاری پاراتیروئید اولیه مبتلا شده باشد، آزمایش خون میزان کلسیم و هورمون پاراتیروئید را بالاتر از حد نرمال نشان می‌دهد. بنابراین، پزشک آزمایشات دیگری را برای بررسی عوارض این اختلال توصیه می‌کند که عبارتند از:
- اسکن برای بررسی و تشخیص تومور یا رشد غدد پاراتیروئید
- آزمایش خون برای تعیین سطح ویتامین D
- آزمایش تراکم استخوان برای ارزیابی پوکی استخوان
- سونوگرافی جهت بررسی وضعیت کلیه و وجود سنگ در کلیه
- آزمایش ادرار ۲۴ ساعته به منظور اندازه‌گیری میزان کلسیم و سایر مواد شیمیایی موجود در ادرار برای کمک به تعیین علت پرکاری پاراتیروئید
- آزمایش خون برای بررسی عملکرد کلیه‌ها
برای آنکه بدانید آیا پرکاری پاراتیروئید باعث افزایش یا کاهش وزن می‌شود؟ روی لینک درج شده کلیک کنید.
اگر می‌خواهید در رابطه با خدمات ارائه شده در مطب دکتر احمد فنایی مطالعه کنید، روی لینک آن کلیک کنید. همچنین می‌توانید برای مشاوره با بهترین جراح تیروئید با ما در تماس باشید.
