تیروئیدیت
تیروئیدیت، به گروهی از اختلالات اطلاق می‌شود که منجر به التهاب غده تیروئید می‌گردند. تیروئیدیت انواع مختلفی دارد که التهاب و تورم تیروئید ویژگی مشترک آن‌ها است. تیروئید، غده‌ی کوچک و پروانه‌ای شکل است که در قسمت جلوی گردن و در زیر حنجره قراردارد. تیروئید هورمون‌هایی را تولید می‌کند که متابولیسم و سوخت و ساز بدن را کنترل می‌کنند و بر سایر عملکردهای بدن نیز تاثیر می‌گذارند.
تشخیص تیروئیدیت
معاینه و بررسی علائم بالینی: ابتدا، پزشک قسمت جلوی گردن را به منظور مشاهده بزرگی غیر طبیعی و التهاب غده تیروئید معاینه می‌کند. همچنین، در خصوص علائم و تاریخچه پزشکی از بیمار سوالاتی می‌پرسد.
آزمایش هورمون تحریک کننده تیروئید: میزان هورمون‌های تحریک کننده تیروئید TSH و هورمون‌های تیروئید T3 و T4 در خون اندازه گیری می‌شوند. TSH هورمونی است که غده هیپوفیز تولید می‌کند و توسط آن، غده تیروئید را برای تولید T3 و T4 که هورمون‌های تیروئید هستند، تحریک می‌کند. هنگامی‌که تیروئید دچار کم‌کاری شده، سطح TSH در خون بالاتر از حد نرمال می‌شود، زیرا بدن سعی می‌کند، به وسیله ترشح این هورمون به تیروئید این پیام را برساند که هورمون‌های بیشتری را تولید کند. در مورد پرکاری تیروئید، سطح TSH پایین‌تر از حد طبیعی و نرمال است در نتیجه، افزایش هورمون‌های تیروئید را نشان می‌دهد.
آزمایش آنتی‌بادی‌های تیروئید: از طریق آزمایش خون، میزان آنتی‌بادی‌های ضد تیروئید (TPO) و آنتی‌بادی‌های تحریک کننده گیرنده تیروئید (TRAB) اندازه‌گیری می‌شود. همچنین میزان رسوب گلبول‌های قرمز (ESR) ارزیابی می‌گردد. در تیروئیدیت حاد، فاکتور ESR بسیار بالا است که نشان دهنده التهاب در بدن می‌باشد.
اسکن تیروئید به وسیله تست جذب ید رادیواکتیو: غده تیروئید، تنها ارگانی در بدن است که قابلیت جذب ید را دارد. در طی اسکن تیروئید، مقدار کمی از ید رادیواکتیو توسط بیمار بلعیده می‌شود یا اینکه ماده‌ای مشابه آن به خون تزریق می‌گردد. افزایش جذب مواد ید رادیواکتیو در غده تیروئید نشان‌دهنده پرکاری تیروئید است در حالی‌که کاهش جذب آن کم‌کاری تیروئید را نشان می‌دهد.
بیوپسی غده تیروئید: با استفاده از تکنیک آسپیراسیون سوزنی و بیوپسی، متخصص آسیب شناسی نمونه‌ای از سلول‌ها یا بافت‌ها را از غده تیروئید برای آزمایش و تشخیص خارج می‌کند. در این روش، از یک سوزن بلند و نازک (FNA) برای برداشتن نمونه از سلول‌های تیروئیدی استفاده می‌شود. این کار را می‌توان به صورت سرپایی و در مطب، توسط پزشک متخصص انجام داد.
سونوگرافی تیروئید: از سونوگرافی تیروئید برای ارزیابی آناتومی غده تیروئید استفاده می‌شود. به وسیله‌ی سونوگرافی می‌توان گره و ندول ها را در غده تیروئید مشاهده کرد.
چگونگی درمان تیروئیدیت
چگونگی و روش‌های درمان تیروئیدیت بستگی به نوع بیماری دارد. در ادامه، چگونگی درمان شاخص‌ترین انواع تیروئیدیت را بررسی می‌کنیم.
تیروئیدیت هاشیموتو
تیروئیدیت هاشیموتو، که به آن تیروئیدیت لنفوسیتیک خود ایمن یا مزمن می‌گویند، شایع‌ترین نوع تیروئیدیت است. همچنین، تیروئیدیت هاشیموتو به عنوان مهم‌ترین علت کم‌کاری تیروئید شناخته می‌شود. غده تیروئید، در این اختلال، بزرگتر از حد معمول می‌گردد. در این بیماری، سلول‌های تیروئیدی در تبدیل ید به هورمون‌های تیروئید ناتوان می‌شوند که در نتیجه، افزایش اندازه غده تیروئید را برای جبران این کمبود به دنبال دارد.
با پیشرفت بیماری، هورمون تحریک کننده تیروئید TSH افزایش می‌یابد، زیرا غده هیپوفیز تلاش می‌کند تا تیروئید را برای تولید هورمون بیشتر ترغیب کند. تیروئید، قادر به تولید هورمون T4 نمی‌باشد، در نتیجه، فرد دچار کم‌کاری تیروئید می‌شود. این توالی می‌تواند، در طی یک دوره نسبتاً کوتاه از چند هفته تا چندین سال اتفاق بیوفتد. آنتی بادی‌های تیروئید، در ۹۵ درصد از بیماران مبتلا به تیروئیدیت هاشیموتو وجود دارد که به عنوان یک نشانه‌ی تشخیصی در شناسایی بیماری، بدون نیاز به انجام بیوپسی یا عمل جراحی است. درمان تیروئیدیت هاشیموتو با روش جایگزینی هورمون تیروئید (قرص لووتیروکسین) آغاز می‌گردد.
تیروئیدیت تحت حاد
تیروئیدیت تحت حاد، برای اولین بار در سال ۱۹۰۴ کشف شد. این نوع اختلال نسبت به تیروئیدیت هاشیموتو شیوع کمتری دارد. در تیروئیدیت تحت حاد، غده تیروئید به سرعت متورم، بسیار دردناک و حساس می‌گردد. غده تیروئید میزان زیادی از هورمون‌های تیروئید را در خون ترشح می‌کند، که در نتیجه‌ی آن پرکاری تیروئید به وجود می‌آید. با این حال، میزان جذب ید رادیو اکتیو در غده تیروئید بسیار کم می‌شود. به طور کلی، پرکاری تیروئید طی چند هفته برطرف می‌گردد. همچنین، آنتی‌بادی‌های تیروئید در خون وجود ندارد، اما میزان رسوب گلبول‌های قرمز (نشانه التهاب) بسیار زیاد است. هر چند که این نوع تیروئیدیت، شباهت بسیار زیادی به عفونت در غده تیروئید دارد، اما تاکنون هیچ عامل عفونی برای آن مشخص نشده و درمان آنتی بیوتیکی نیز فایده‌ای ندارد. روش‌های درمان تیروئیدیت تحت حاد عبارتند از:
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی بدون نسخه مانند آسپرین و ایبوپروفن
- داروهای ضد التهابی کورتیکواستروئیدها
- مسدودکننده‌های بتا در صورت دارا بودن علائم پرکاری تیروئید، به منظور کاهش ضربان قلب و فشار خون
تقریبا، اکثر بیماران بهبود مییابند و غده تیروئید بعد از چند هفته یا چند ماه به حالت عادی برمی‌گردد. ممکن است، تعداد اندکی از بیماران پس از رفع التهاب دچار کم‌کاری تیروئید شوند، بنابراین، باید به طور دائم قرص جایگزین هورمون تیروئید (لووتیروکسین) را مصرف کنند.
تیروئیدیت خاموش
تیروئیدیت خاموش، سومین و کمترین نوع تیروئیدیت است، که به عنوان بیماری گریوز شناخته و درمان می‌شود. علائم این نوع تیروئیدیت، ترکیبی از تیروئیدیت هاشیموتو و تحت حاد است که در آن میزان هورمون‌های تحریک کننده تیروئید بالا و میزان جذب ید رادیواکتیو پایین است. غالباً، این نوع تیروئیدیت پس از زایمان و بارداری در زنان به وجود می‌آید. این اختلال، نیاز به درمان خاصی ندارد و ۸۰ درصد بیماران پس از سه ماه بهبود مییابند. برای درمان، معمولاً استراحت و مصرف داروهای مهارکننده بتا برای کنترل ضربان قلب تجویز می‌گردد.
اگر می‌خواهید درباره تیروئیدیت بیشتر بدانید! و با انواع، علل و علائم آن آشنا شوید، روی لینک آن کلیک کنید.
همچنین اگر می‌خواهید در رابطه با خدمات ارائه شده در مطب دکتر احمد فنایی مطالعه کنید، روی لینک آن کلیک کنید.
می‌توانید برای مشاوره با ما در تماس باشید.
