کاهش تولید هورمون تیروئید منجر به کم کاری تیروئید در نوزادان می‌شود. در موارد نادری نیز هیچ هورمون تیروئیدی در نوزادان تولید نمی‌شود. این شرایط تحت عنوان کم‌کاری مادرزادی تیروئید نیز نامیده می‌شود که از بدو تولد با نوزاد همراه است.
رابطه کم کاری تیروئید در نوزادان و عقب افتادگی ذهنی
کم کاری تیروئید در نوزادان یکی از قابل پیشگیری‌ترین شرایط ابتلا به عقب افتادگی ذهنی در نوزادان است. رابطه معکوسی بین سن تشخیص کم کاری تیروئید در نوزادان و شروع درمان با سطح هوشی (IQ) در مراحل بعد زندگی وجود دارد. تشخیص زودهنگام کم کاری تیروئید در نوزادان بسیار مهم است. زیرا هر چه تشخیص کم کاری تیروئید در نوزادان دیرتر اتفاق بیفتد سطح هوشی پایین‌تر و احتمال ابتلا به عقب افتادگی ذهنی در آنها بیشتر خواهد بود، در حالی که نوزادانی که در ماه اول تشخیص داده و درمان شوند سطح هوشی طبیعی خواهند داشت.
کم کاری خفیف تیروئید درمان نشده می‌تواند منجر به عقب افتادگی شدید ذهنی و مشکلات رشد در نوزاد شود. سیستم عصبی در چند ماه اول بعد از تولد از مراحل تکاملی مهمی عبور می‌کند و کمبود هورمون تیروئید در این مدت آسیب‌های جبران ناپذیری وارد می‌کند.
علل ابتلا به کم کاری تیروئید در نوزادان
کم کاری تیروئید در نوزادان ممکن است به دلایل مختلف زیر ایجاد شود:
- نبود غده تیروئید یا غده تیروئید تکامل نیافته
- غده هیپوفیزی که غده تیروئید را تحریک نمی‌کند
- هورمون‌های تیروئیدی که به سختی تولید می‌شوند یا کار نمی‌کنند
- داروهایی که مادر در زمان بارداری مصرف کرده است
- کمبود ید در رژیم غذایی مادر در دوران بارداری
- آنتی‌بادی‌های بدن مادر که مانع عملکرد غده تیروئید نوزاد شده‌اند
علائم کم کاری تیروئید در نوزادان
بیشتر نوزادان مبتلا به کم‌کاری تیروئید علائم کمی دارند یا هیچ علامتی ندارند، چرا که سطح هورمون تیروئید فقط کمی پایین است. اما نوزادان مبتلا به کم کاری شدید تیروئید اغلب ظاهر قابل تشخیصی دارند شامل صورت پف کرده، نگاه ثابت، زبان بزرگ، خواب‌آلودگی، زردی و… که با پیشرفت بیماری بدتر می‌شوند.
تشخیص و درمان کم کاری تیروئید در نوزادان
با توجه به اینکه اکثر نوزادان مبتلا به کم کاری تیروئید علامتی ندارند، تشخیص زودهنگام آن بسیار مهم است. تشخیص کم کاری تیروئید در نوزادان به روش‌های زیر انجام می‌شود:
غربالگری معمول نوزادان
در برنامه غربالگری نوزادان تست‌های عملکرد تیروئید انجام می‌شود. هورمون تیروکسین (T4) یا تیروتروپین (TSH) در نمونه خون پاشنه پا نوزاد اندازه‌گیری می‌شود. این روش تشخیصی در بیشتر موارد موفقیت آمیز است.
اسکن رادیونوکلوئید یا سونوگرافی تیروئید
در تشخیص موارد شدید کم کاری تیروئید، اسکن رایونوکلوئید یا سونوگرافی برای ارزیابی اندازه و محل غده تیروئید و بنابراین کمک به تشخیص اختلالات ساختاری تیروئید انجام می‌شود.
در صورت تشخیص کم کاری تیروئید، تیروکسین برای درمان آن تجویز می‌شود. با شروع فرایند درمانی آزمایش خون به‌طور منظم برای تعیین سطح هورمون تیروئید انجام می‌شود. بعضی نوزادان نیازمند مصرف تیروکسین تا پایان عمر هستند، در حالیکه در عده‌ای کم کاری تیروئید بعد از چند سال (اغلب در سه سالگی) از بین می‌رود.
