در جوامع امروزی، کلماتی مانند استرس و اضطراب در بین افراد جامعه به طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرد. افراد زیادی در طول زندگی روزانه خود با موقعیت‌های استرس‌زا مواجه می‌شوند. گاهی اوقات سطح استرس از کنترل فرد خارج می‌گردد. استرس می‌تواند علاوه بر سلامت روح و روان، خطرات جدی و تهدیدکننده برای ارگان‌های داخلی بدن از جمله غده تیروئید داشته باشد.
کم‌کاری تیروئید
کم‌کاری تیروئيد (تیروئید کم تحرک)، یکی از انواع اختلالات تیروئید است که در آن غده تیروئید قادر به تولید هورمون‌های مورد نیاز بدن نیست. این اختلال، طیف وسیعی از علائم همچون خستگی، یبوست، خشکی پوست، شکنندگی ناخن، درد مفاصل و… را بوجود می‌آورد. میزان شیوع کم‌کاری تیروئید در زنان بیشتر از مردان است.
استرس
وظیفه‌ی اصلی غدد فوق کلیوی که در قسمت فوقانی کلیه‌ها قرار گرفته‌اند، تولید و ترشح هورمون‌هایی به نام کوریتزول، اپی نفرین و نوراپی نفرین برای کنترل استرس است. علاوه بر این، هورمون‌های غدد فوق کلیوی (آدرنال‌ها) نقش مهم دیگری نیز ایفا می‌کنند. این هورمون‌ها ارتباط مستقیم و دو جانبه‌ای با عملکرد صحیح غده تیروئید دارند. به عبارت دیگر، عملکر مناسب تیروئید به سلامت غدد فوق کلیوی بستگی دارد.
زمانی‌که استرس زیادی در زندگی داشته باشد، فشار زیادی روی غدد فوق کلیوی برای ترشح هورمون های مناسب مقابله با استرس وارد می‌شود. همچنین استرس می‌تواند منجر به نوسانات قندخون، اختلال در عملکرد سیستم گوارش، عفونت‌های مزمن، اختلال در سیستم ایمنی بدن و التهاب گردد. بنابراین، استرس به طور چشمگیری تعادل طبیعی بدن را مختل می‌کند. استرس شایع‌ترین مشکل در حوزه سلامت و پزشکی است. تقریباً همه‌ی افراد جامعه یکی از فاکتورهای مربوط به استرس را در طول زندگی خود تجربه می‌کنند. علائم استرس متنوع و غیر اختصاصی هستند، زیرا هورمون‌های آدرنال بر روی ارگان‌های بدن هر فرد تاثیر متفاوتی می‌گذارند. با این وجود شایع‌ترین علائم آن عبارتند از:
- خستگی
- سردرد
- اختلال خواب و بیداری
- نوسانات خلقی
- تمایل به مصرف شیرینی‌جات و کافئین
- تحریک پذیری
- خوردن عصبی
- سرگیجه هنگام حرکت یا ایستادن
- زخم معده
ارتباط بین کم‌کاری تیروئید و استرس
برای حفظ عملکرد صحیح غده تیروئید باید یک تعادل و تعامل دوجانبه‌‌ی بین هورمون‌های تیروئيد و هورمون‌های غدد فوق کلیوی وجود داشته باشد. اگر این تعامل مختل گردد، در عملکرد تیروئید اختلال ایجاد می‌شود. از مهم‌ترین تعاملات بین استرس و کم‌کاری تیروئيد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کورتیزول، هورمون پاسخ به موقعیت استرس‌زا است که توسط غدد فوق کلیوی تولید می‌شود، افزایش هورمون کوریتزول در بدن می‌تواند عملکرد غده هیپوفیز را سرکوب کرده و در میزان صحیح تولید هورمون تحریک کننده تیروئید (TSH) اختلال ایجاد کند. در نهایت منجر به کم‌کاری تیروئید می‌شود.
- استرس می‌تواند بر حافظه و سایر عملکردهای شناختی تاثیر بگذارد. اما افراد مبتلا به کم‌کاری تیروئید که تحت استرس قرار دارند، ممکن است مشکلات شناختی حادتر و شدیدتری را تجربه کنند.
- یکی از تاثیرات استرس بر غده تیروئید، کاهش متابولیسم و سوخت و ساز بدن است. با توجه به این مسئله می‌توان ارتباط بین استرس و افزیش وزن را درک کرد. زمانی‌که عملکرد تیروئید به علت وجود استرس دچار اختلال می‌گردد، سطح هورمون‌های تیروئید یعنی تریودوتیرونین (T3) و تیروکسین (T4) کاهش می‌یابد.
- افزایش هورمون‌های آدرنالین، بدون اینکه آسیبی به غده تیروئید وارد کنند، علائم کم‌کاری تیروئید را به وجود می‌آورد. مهم‌ترین اثر غیرمستقیم هورمون‌های آدرنالین بر عملکرد تیروئید، تاثیر آن بر میزان قند خون است. افزایش یا کاهش غیرطبیعی کوریتزول به علت عوامل استرس‌زا می‌تواند باعث افزایش یا کاهش میزان قند خون شود. عدم تعادل قند خون از جهاتی علائم کم‌کاری تیروئید را ایجاد می‌کند.
- مطالعات نشان می‌دهد که استرس یکی از عوامل محیطی برای بروز بیماری‌های خود ایمنی از جمله اختلالات تیروئید است. هنگام استرس، فرد در برابر شرایطی مانند تیروئیدیت هاشیموتو، آسیب پذیرتر می‌گردد. همچنین استرس می‌تواند اختلالات تیروئید را تشدید کند. به عنوان مثال، اگر کم‌کاری تیروئید به صورت ارثی در یک خانواده وجود داشته باشد، بدن در موقعیت‌های استرس‌زا هورمون کورتیزول را آزاد می‌کند، مقدار زیاد کورتیزول در بدن، باعث اختلال در هورمون تیروئید و کم‌کاری تیروئید می‌گردد.
آیا کم‌کاری تیروئید باعث بالا رفتن کلسترول خون می‌شود؟ برای پاسخ این سوال روی لینک آن کلیک کنید.
همچنین اگر می‌خواهید در رابطه با خدمات ارائه شده در مطب دکتر احمد فنایی مطالعه کنید، روی لینک آن کلیک کنید.
می‌توانید برای مشاوره با ما در تماس باشید.
