بیماری هیپرتیروئیدی
بیماری هیپرتیروئیدی یا پرکاری تیروئید، هنگامی اتفاق می‌افتد که غده تیروئید، بیشتر از نیاز بدن هورمون تیروئید را تولید کند. پرکاری تیروئید موجب افزایش بیش از حد متابولیسم بدن می‌شود که این امر منجر به کاهش وزن ناخواسته و ضربان سریع یا نامنظم قلب می‌گردد.
بی‌توجهی به علائم، عدم تشخیص به موقع و عدم درمان هیپرتیروئیدی، عوارض جدی و خطرناکی برای سلامتی فرد در پی دارد. با این وجود، اکثر بیماران مبتلا به هیپرتیروئیدی پس از تشخیص نهایی بیماری به درمان آن پاسخ خوبی می‌دهند. در ادامه با روش‌های تشخیص و راهبردهای درمان بیماری هیپرتیروئیدی آشنا خواهید شد.
روش‌های تشخیص بیماری هیپرتیروئیدی
تشخیص بیماری هیپرتیروئید بر اساس ترکیبی از علائم پرکاری تیروئید مانند کاهش وزن بدون دلیل، ضربان نامنظم قلب، تپش قلب، عصبی بودن، تحریک پذیری، افزایش تعریق، تغییر در سیکل قاعدگی، خستگی، ضعف عضلانی و…. همراه با بررسی سطوح غیرطبیعی هورمون‌های مربوط به تیروئید صورت می‌گیرد. آزمایشات بررسی عملکرد تیروئید برای تشخیص هیپرتیروئید شامل اندازه‌گیری‌های موارد زیر می‌شود:
- هورمون تحریک‌کننده‌ی تیروئید (TSH)
- هورمون تیروکسین (T4)
- هورمون تری‌یدوتیرونین (T3)
نتیجه و تفسیر نتایج آزمایشات خون در شرایط هیپرتیروئید به این صورت است که سطح هورمون‌های تیروکسین و تری‌یدوتیرونین به‌طور قابل توجهی افزایش پیدا می‌کند. در حالی‌که سطح هورمون تحریک‌کننده تیروئید کم و غیر‌قابل شناسایی می‌شود. به دلیل وجود بیش از حد هورمون تیروکسین و تری‌یدوتیرونین در خون، هورمون تحریک‌کننده تیروئید سرکوب می‌گردد. زیرا، این افزایش هورمونی به غده هیپوفیز مخابره می‌شود. در نتیجه از تولید هورمون تحریک‌کننده تیروئید ممانعت می‌کند.
اگر بیمار به هیپرتیروئید خودایمنی مانند بیماری گریوز مشکوک باشد، انجام آزمایش خون اضافی برای تشخیص وجود آنتی‌بادی‌های تیروئید ضروری است. این آنتی‌بادی‌ها عبارتند از:
- آنتی بادی ضد تیروئید پراکسیداز (TPO)
- آنتی بادی ضد محرک تیروئید (TSab)
در بیماران مبتلا به گریوز این دو آنتی بادی به‌طور قابل توجهی افزایش می‌یابد.
راهبردهای درمان هیپرتیروئیدی
روش‌های درمان بستگی به سن، علت ، شدت بیماری و سایر شرایط پزشکی دارد. ۳ روش اصلی برای درمان هیپرتیروئیدی وجود دارد که شامل درمان دارویی، ید رادیواکتیو و عمل جراحی می‌شود.
درمان دارویی
برای درمان پرکاری تیروئید دو گروه دارو وجود دارد. گروه اول، داروهایی که از تولید هورمون تیروئید در غده تیروئید جلوگیری می‌کنند. گروه دوم، داروهایی به نام عوامل مسدودکننده آدرنرژیک بتا که می‌توانند برخی از علائم پرکاری تیروئید را کاهش دهند.
ید رادیواکتیو
یکی از راه‌های درمان پرکاری تیروئید، آسیب رساندن دائمی به سلول‌های تیروئید است که هورمون تیروئید تولید می‌کنند. این امر به‌وسیله ید رادیواکتیو محقق می‌شود. ید رادیواکتیو، ماده‌ای بی مزه و بی‌بو است که به صورت قرص یا مایع بلعید می‌شود. بعد از بلع، ید موجود در آن وارد جریان خون شده و توسط سلول‌های تیروئیدی که بیش از حد فعال هستند، جذب می‌شود. طی یک دوره چند هفته‌ای، سطح هورمون تیروئید و هورمون تحریک‌کننده تیروئید به حالت طبیعی برمی‌گردد.
عمل جراحی
عمل جراحی برداشتن کل یا بخشی از غده تیروئید (تیروئیدکتومی) آخرین راه‌حل درمان پرکاری تیروئید است. اگر یک یا چند ندول یا گره بیش فعال روی غده تیروئید وجود داشته باشد، بیمار کاندیدای عمل حذف جزئی غده تیروئید است. اگر تعداد گره‌ها و ندول‌ها زیاد باشد و کل غده تیروئید پرکار شده باشد، اغلب پزشکان توصیه می‌کنند کل غده تیروئید برداشته شود. عمل جراحی تیروئید در اتاق عمل و با بیهوشی عمومی انجام می‌شود. از آنجایی که پس از برداشتن غده تیروئید، بدن دیگر قادر به تولید هورمون تیروئید نیست، بیماران باید به‌طور مادام العمر از جایگزین مصنوعی هورمون تیروئید استفاده نمایند.
چه کسانی بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری هیپرتیروئیدی قرار دارند؟
- زنان ۲ تا ۱۰ برابر بیشتر از مردان به پرکاری تیروئید مبتلا می‌شوند.
- سابقه خانوادگی ابتلا به اختلالات تیروئید
- ابتلا به کم‌خونی ناشی از کمبود ویتامین B12
- ابتلا به دیابت نوع ۱
- نارسایی اولیه‌ی آدرنال
- سن بالای ۶۰ سال، بخصوص در زنان
- سابقه بارداری در ۶ ماه گذشته
برای آنکه بدانید بیماری هیپرتیروئیدی یا تیروتوکسیکوز چیست و چه علائمی دارد؟ روی لینک درج شده کلیک کنید.
برای کسب اطلاعات در رابطه با خدمات ارائه شده در مطب دکتر احمد فنایی، روی لینک آن کلیک کنید. همچنین می‌توانید برای مشاوره با بهترین جراح تیروئيد ما در تماس باشید
