ندول تیروئید چیست؟
ندولهای تیروئیدی، توده‌های کوچک یا بزرگ در بافت تیروئید هستند که ممکن است حتی در داخل تیروئید شکل بگیرند. این ندول‌ها می‌توانند خود به تنهایی یا به صورت گروهی وجود داشته باشند. این توده‌ها معمولاً در آزمایش‌های تصویربرداری مثل سونوگرافی یا اسکن تیروئید، شناسایی می‌شوند. ندولهای تیروئید می‌توانند خوش خیم یا بدخیم باشند. هریک از این دو نوع ممکن است با علائم گوناگونی شناخته و درمان شوند. جراحی تیروئید یکی از راه‌های درمان ندول تیروئید است. در ادامه مطلب با علائم ندول تیروئید بدخیم و خوش خیم و راه‌های درمان آنها آشنا خواهیم شد.
ندولهای تیروئید به چند دسته تقسیم می‌شوند؟
ندولهای تیروئیدی بر اساس ویژگی‌های مختلف، از جمله نوع بافت، شکل و ساختار و … به دو دسته اصلی زیر تقسیم می‌شوند:
ندول های خوش‌خیم (Benign Nodules)
این نوع ندول‌ها معمولاً غیرسرطانی و بی‌خطر هستند. بیشتر ندول‌ها در تیروئید در این دسته قرار می‌گیرند. تقریباً ۹۰٪ از ندولهای تیروئید از این نوع هستند. این توده‌ها غالباً نیازی به درمان فوری ندارند. اما فرد باید با توجه به اندازه و ویژگی‌های دیگر تحت نظر پزشک قرار بگیرد. اغلب افراد در طول زندگی خود حداقل یک ندول تیروئید دارند.
ندول های بدخیم (Malignant Nodules)
این نوع ندول‌ها نادرتر هستند، اما ممکن است نشان دهنده سرطان تیروئید باشند و به دلیل خطر سرطانی بودن، مورد توجه و معاینه دقیق پزشک قرار بگیرند. افرادی که سابقه خانوادگی سرطان تیروئید دارند، از نظر شرایط تیروئید، پر ریسک تشخیص داده شده اند یا دچار بیماری‌های تیروئیدی هستند، در معرض خطر بیشتری قرار دارند.
دسته‌بندی دیگری که برای ندولهای تیروئیدی مطرح می‌شوند، عبارت است از:
ندول های مشکوک (Indeterminate Nodules)
برخی ندول‌ها به ویژه در سونوگرافی ممکن است ویژگی‌هایی داشته باشند که نیاز به تشخیص دقیق‌تری داشته باشند. این دسته ندول ها نیاز به انجام آزمایش‌های بیشتری دارند.
ندول های غیرفعال یا با ریسک کم سرطان تیروئیدی (Non-Functioning or Low-Risk Thyroid Cancer)
این نوع ندول‌ها به شکل نسبتاً کم خطری از سرطان تیروئید شناخته می‌شوند.
بیشتر بخوانید:
تفاوت ندول تیروئید با کیست تیروئید چیست؟
تشخیص نوع ندول تیروئید
برای تشخیص دقیق ندول های تیروئید و تعیین نوع آنها، اغلب به ترکیبی از اسکن تیروئید، سونوگرافی، آزمایشات خون و در موارد لازم بیوپسی تیروئید نیاز است. همچنین، تصمیم‌گیری در مورد درمان بسته به نوع ندول و ویژگی‌های بیمار، مثل اندازه توده و خطرات سرطانی بودن آن، صورت می‌گیرد. برخی از ندولهای تیروئید ممکن است به دلیل اندازه بزرگ، ظاهر غیرمعمول یا نشانه‌های دیگر نیاز به بررسی بیشتری داشته باشند.
علت ایجاد ندول تیروئید چیست؟
ایجاد ندول های تیروئید ممکن است به دلیل عوامل مختلفی رخ دهد، اما دقیقاً چرا یک ندول تیروئید ایجاد می‌شود هنوز به طور کامل مشخص نشده است. برخی از عواملی که ممکن است نقش در ایجاد ندولهای تیروئید داشته باشند عبارتند از:
عوامل ژنتیکی:
دارا بودن سابقه خانوادگی ندول تیروئید می‌تواند احتمال ایجاد آن در افراد را افزایش دهد. اگر والدین یا فرزندان شما ندول تیروئید داشته باشند، احتمال دارد که شما نیز در معرض خطر بیشتری قرار داشته باشید.
عوامل محیطی:
عوامل محیطی مانند تغذیه، در معرض مواد شیمیایی خاص بودن و تابش پرتوهای X یا گاما ممکن است در ایجاد ندولهای تیروئید نقش داشته باشند. به عنوان مثال، در مناطقی که کمبود ید دارند، ایجاد ندولهای تیروئید به احتمال بیشتری اتفاق می‌افتد.
هورمون‌های تیروئیدی نامتعادل:
نقص تولید هورمون‌های تیروئید یا مصرف بی‌رویه داروهای تیروئیدی می‌تواند منجر به ایجاد ندولهای تیروئید شود.
التهاب یا عفونت تیروئید:
التهاب تیروئید یا عفونت‌های مرتبط با آن ممکن است باعث شکل‌گیری ندول شوند.
پروتئین‌های غیرمعمول در تیروئید:
تحقیقات نشان داده است که وجود پروتئین‌های غیرمعمول در بافت تیروئید ممکن است باعث شکل‌گیری ندول تیروئید شود.
ندول تیروئید بدخیم و خوش خیم چه علائمی دارند؟
علائم مرتبط با ندول های تیروئیدی ممکن است متناسب با نوع ندول و ویژگی‌های آن متفاوت باشند. این علائم در بسیاری از موارد ناشناخته هستند یا ناشی از اندازه و موقعیت ندول‌ها است. اما در مواردی ممکن است علائم و نشانه‌های زیر مشاهده شوند:
علائم ندول خوش‌خیم:
اغلب این ندول‌ها به صورت تصادفی در تصویربرداری پیدا می‌شوند و علائم خاصی ندارند.
در برخی موارد، ممکن است ندول بزرگ شده باعث فشار روی بافت‌های اطراف شود و علائمی مانند سفتی یا تورم در منطقه تیروئید و گلو ایجاد کند.
علائم ندول بدخیم:
اغلب ندولهای بدخیم در ابتدا بدون علائم خاصی رشد می‌کنند. به مرور زمان ممکن است باعث افزایش اندازه تیروئید شوند که موجب فشار بر روی بافت‌های اطراف و تغییر ظاهر یا تورم در قسمت تیروئید می‌شوند.
در موارد پیشرفته‌تر، علائمی مانند خستگی، کاهش وزن بدون دلیل، سفتی یا گره‌هایی در منطقه گردن، آنژین (درد قفسه سینه) و حتی ممکن است تنگی نفس ایجاد شود.
علائم ندول مشکوک:
این ندول‌ها ممکن است هیچ علائم خاصی نداشته باشند. در صورتی که ندولهای مشکوک توسط سونوگرافی یا دیگر تست‌ها شناسایی شوند، بیوپسی تیروئید معمولاً انجام می‌شود تا نوع آنها مشخص شود.
علائم ندول های غیرفعال یا سرطان تیروئیدی خفیف:
در اغلب موارد، این نوع ندول ها بدون علائم خاصی هستند و به طور تصادفی در تصویربرداری تشخیص داده می‌شوند. در برخی موارد، ممکن است باعث بزرگی تیروئید و فشار بر روی بافت‌های اطراف شوند که منجر به تورم و فشار در قسمت تیروئید می‌شوند.
تشخیص ندول تیروئید چگونه انجام می شود؟
تشخیص ندولهای تیروئیدی ممکن است از طریق مجموعه‌ای از آزمایش ها و روش‌های تشخیصی انجام شود. ترکیبی از این تست‌ها و معاینات به پزشک کمک می‌کند تا نوع ندول، خوش‌خیمی یا بدخیمی آن، همچنین لزوم درمان را تشخیص دهد. در ادامه، چندین روش رایج برای تشخیص ندول تیروئید ذکر شده است:
سونوگرافی (Ultrasound)
این روش امکان مشاهده‌ی دقیق ندول ها و اندازه‌گیری ابعاد آنها را فراهم می‌کند. سونوگرافی همچنین امکان ارزیابی ویژگی‌های ظاهری ندول ها مانند سفتی، تورم، کیست یا وجود کلسیفیکاسیون را دارد.
آزمایش های خون
تست‌های خون می‌توانند سطح هورمون‌های تیروئید و سایر پارامترهای مرتبط را اندازه‌گیری کنند. این آزمایش‌ها به پزشک اطلاعاتی در مورد عملکرد تیروئید ارائه می‌دهند.
آزمایش هورمونی (Thyroid Function Tests)
آزمایش هایی مانند تعیین سطح TSH، T3 و T4 در خون می‌توانند اطلاعاتی ارائه دهند که در تشخیص وضعیت تیروئید و عملکرد آن مفید هستند.
اسکن تیروئید (Thyroid Scan)
این تست با استفاده از مواد حاجب تشعشع به صورت خوراکی یا تزریقی، عکس‌برداری از تیروئید و تشخیص ندولهای فعال و غیرفعال انجام می‌دهد.
نمونه برداری با سوزن یا بیوپسی سوزنی FNA (Fine Needle Aspiration)
در این روش، یک نمونه کوچک از بافت تیروئید با استفاده از سوزن یا عمل جراحی کوچک برداشته می‌شود تا نوع ندول مشخص شود. این روش به خصوص برای ندول های مشکوک یا بدخیم مورد استفاده قرار می‌گیرد.
آزمایشات مولکولی (Molecular Testing)
در این آزمایش‌ها از تحلیل ژن‌ها یا مارکرهای مولکولی برای تشخیص ندول های بدخیم استفاده می‌کنند.
برای تشخیص دقیق تر و تعیین نوع ندول تیروئیدی، ممکن است پزشک چندین آزمایش تجویز کند و نتایج را با هم ترکیب کند. این روند به پزشک کمک می‌کند تا برنامه درمانی مناسبی تعیین کند.
راه درمان ندول های تیروئید چیست؟
راه‌های درمان ندول های تیروئیدی بسته به نوع ندول و خصوصیات آن متفاوت است. در بیشتر موارد، ندول های خوش خیم بدون علائم یا عوارض مهم، بی‌خطر هستند و به تنهایی نیاز به درمان ندارند. اما در موارد خاصی، ممکن است درمان لازم باشد. در مورد ندول های بدخیم نیز نیاز به درمان جدی وجود دارد. در ادامه، راه‌های درمانی مختلف برای ندولهای تیروئیدی توضیح داده شده است:
درمان دارویی
در برخی موارد ندول های تیروئید خوش خیم که پرکاری تیروئید دارند (هایپرتیروئیدی)، ممکن است با مصرف داروهای ضدتیروئیدی که تولید هورمون‌های تیروئیدی را کاهش می‌دهند، کنترل شوند. همچنین در ندول های بدخیم برای کنترل فعالیت تیروئید قبل از عمل جراحی یا تراپی رادیواکتیو از درمان دارویی نیز استفاده می‌شود.
عمل جراحی (Thyroidectomy)
در مواردی که ندول های تیروئیدی بدخیم یا بزرگ گشته‌اند که باعث عوارض شده‌اند، عمل جراحی برای برداشتن قسمت‌های مشکوک یا تمام تیروئید (تیروئیدکتومی) انجام می‌شود. این عمل جراحی می‌تواند تشخیص دقیق‌تر و درمان خود ندول را فراهم کند.
بیشتر بخوانید:
جراحی ندول تیروئید چه زمان انجام می‌شود؟
ید درمانی رادیواکتیو (Radioactive Iodine Therapy)
این روش برای درمان ندول های بدخیم یا فعال تیروئید (هایپرتیروئیدی) مورد استفاده قرار می‌گیرد. با تزریق یک دوز کوچک از ماده رادیواکتیو ید، بافت‌های ندول‌ها تخریب می‌شوند.
برای تعیین بهترین راه‌های درمان، باید با پزشک مختص تیروئید مشورت کنید. توجه داشته باشید که هرگونه تصمیم درمانی باید با توجه به نوع ندول، وضعیت پزشکی و سلامتی شما تعیین شود.
دکتر سید احمد فنایی جراح تیروئید و پاراتیروئید و عضو فعال انجمن جراحان تیروئید آمریکا (ATA) هستند. برای تعیین وقت و مشاوره می‌توانید با ما در تماس باشید.
