طوفان تیروئیدی چیست؟
طوفان تیروئیدی یک وضعیت پزشکی بوده که ناشی از افزایش ناگهانی هورمون تیروئید در بدن است. تیروئید یک غده در گردن است که هورمون‌های تیروئید را تولید می‌کند. این هورمون‌ها در کنترل سطح انرژی بدن، سرعت متابولیسم و عملکرد سیستم عصبی اهمیت زیادی دارند. هنگامی که غده تیروئید بیش از حد هورمون‌های تیروئید ترشح می‌کند باعث افزایش سریع سطح هورمون‌های تیروئید در خون می‌شود. در نتیجه طوفان تیروئیدی رخ داده که یک عارضه نادر پرکاری تیروئید است. این حالت بسیار خطرناک و تهدید کننده زندگی است. در ادامه مطلب درباره علائم، علت، نحوه تشخیص و پیشگیری و درمان طوفان تیروئیدی پرداخته‌ایم.
چه کسانی دچار طوفان تیروئید می‌شوند؟
طوفان تیروئید یکی از عوارض پرکاری تیروئید است. بنابراین افرادی که دارای شرایطی هستند که باعث پرکاری تیروئید می‌شود، مانند بیماری گریوز یا آدنوم سمی تیروئید، احتمال بیشتری برای ابتلا به طوفان تیروئیدی دارند. درست مانند تمام اختلالات تیروئید، زنان بیشتر از مردان دچار این عارضه می‌شوند. میانگین سنی افرادی که به طوفان تیروئید مبتلا می‌شوند ۴۲ تا ۴۳ سال است.
علت طوفان تیروئیدی چیست؟
طوفان تیروئیدی می‌تواند به علت تحریک ناگهانی غده تیروئید، مانند التهاب یا صدمه به غده رخ دهد. همچنین می‌تواند به علت مصرف بیش‌ازحد هورمون‌های تیروئید برای درمان با دارو، رخ دهد. لازم به ذکر است در صورت عدم درمان پرکاری تیروئید ممکن است طوفان تیروئید ایجاد شود.
علت اصلی طوفان تیروئیدی یا کرایسی تیروئید (Thyroid storm/crisis) افزایش ناگهانی و بیش‌ازحد هورمون‌های تیروئید در بدن است. علل اصلی طوفان تیروئیدی عبارت‌اند از:
- گریوز (Graves’ Disease): این بیماری خود ایمنی منجر به افزایش فعالیت تیروئید می‌شود. در بیماران مبتلابه گریوز، سیستم ایمنی بدن به غده تیروئید حمله کرده و باعث افزایش هورمون‌های تیروئید می‌شود.
- آدنوم تیروئیدی: وجود یک توده خوش‌خیم یا بدخیم در بافت تیروئید می‌تواند باعث افزایش فعالیت تیروئید و طوفان تیروئیدی شود.
- التهاب تیروئید (تیروئیدیت): عفونت یا التهاب در تیروئید می‌تواند به طوفان تیروئیدی منجر شود. در برخی موارد، این التهاب ممکن است ناشی از عمل جراحی تیروئید، تروما یا عفونت‌های ویروسی باشد.
- مصرف مفرط هورمون‌های تیروئید: در برخی موارد، استفاده بیش‌ازحد از هورمون‌های تیروئید مصنوعی می‌تواند باعث افزایش فعالیت تیروئید و بروز طوفان تیروئیدی شود.
- تنظیم نامناسب درمان هیپرتیروئیدی: در برخی موارد، درمان هیپرتیروئیدی به‌صورت نامناسب یا قطع کردن ناگهانی داروهای ضد تیروئید می‌تواند باعث بروز طوفان تیروئیدی شود.
وقایع ناگهانی که می‌توانند باعث طوفان تیروئید شوند عبارت‌اند از:
- قطع ناگهانی مصرف داروهای ضد تیروئید
- جراحی تیروئید (تیروئیدکتومی)
- انواع جراحی غیر تیروئید
- ضربه
- عفونت
- بیماری‌های حاد مانند کتواسیدوز دیابتی (DKA)، نارسایی قلبی
- وجود مقدار زیادی ید در بدن که برای برخی روش‌های تصویربرداری استفاده می‌شود.
- زایمان
- سکته
علائم طوفان تیروئیدی کدام است؟
علائم و نشانه‌های طوفان تیروئیدی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- افزایش شدید ضربان قلب و تپش قلب: تپش قلب و ضربان بیش از ۱۴۰ ضربه در دقیقه و نارسایی احتقانی قلب می‌تواند از جمله علائم باشد.
- عصبانیت و تحریک پذیری: توهمات، عصبانیت بیش از حد و اختلال در خواب نیز ممکن است از جمله علائم این عارضه باشند.
- لرزش بدن: این لرزش می‌تواند در دست‌ها، پاها یا سایر بخش‌های بدن رخ دهد.
- تعریق بیش‌ازحد: ممکن است تعریق بسیار زیادی داشته باشید و به‌شدت تعریق کنید، حتی در شرایطی که دمای محیط نیز بالا نباشد.
- لاغری شدید: در طوفان تیروئیدی، سرعت متابولیسم بدن بسیار بالا می‌رود که باعث لاغری شدید و کاهش وزن ناخواسته می‌شود.
- استفراغ و تهوع: برخی افراد با طوفان تیروئیدی ممکن است حالت تهوع یا حتی استفراغ داشته باشند.
در صورت تجربه هر یک یا ترکیبی از این علائم، باید بلافاصله به پزشک خود مراجعه کنید تا تشخیص دقیق صورت گرفته و درمان مناسب را دریافت کنید. برخی علائم دیگر عبارتند از:
- داشتن تب بالا – دمای بین ۱۰۴ درجه تا ۱۰۶ درجه فارنهایت شایع است.
- احساس آشفتگی یا اضطراب شدید
- هذیان گویی
- از دست دادن هوشیاری
علائم و نشانه‌های کمتر شایع طوفان تیروئید عبارت‌اند از:
- اسهال
- درد شکمی
- زرد شدن پوست یا چشم (یرقان)
تشخیص طوفان تیروئید چگونه انجام داده می‌شود؟
درصورتی‌که فرد دارای علائم شدید و تهدیدکننده زندگی، مانند تب شدید و مشکلات قلبی، و سطوح بالای هورمون تیروئید و سطوح پایین هورمون محرک تیروئید (TSH) در خون باشد، پزشک طوفان تیروئید را تشخیص می‌دهد.
پزشک همچنین ممکن است علائم فیزیکی طوفان تیروئید را نیز بررسی کند، ازجمله:
- تشخیص گواتر به طوری که غده تیروئید بزرگ می‌شود.
- افتالموپاتی، که از عوارض بیماری گریوز است که شامل مشکلات چشمی مانند تورم و برآمدگی چشم می‌شود.
- افتادگی پلک
- لرزش دست
- پوست گرم و مرطوب
- تاکی کاردی یا فیبریلاسیون دهلیزی
برای پیشگیری از طوفان تیروئیدی چه اقدامی باید کرد؟
برای پیشگیری از طوفان تیروئیدی، می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:
- مراجعه به پزشک: درصورتی‌که درگذشته سابقه پرکاری تیروئید یا اختلالات تیروئید داشته‌اید، بهتر است همواره عملکرد تیروئید خود را چک کنید.
- مدیریت استرس: استرس می‌تواند ازجمله عوامل مؤثر در ایجاد طوفان تیروئیدی باشد. بنابراین، سعی کنید استرس را کاهش دهید و روش‌های مدیریت استرس مانند مدیتیشن، ورزش، یوگا و… را به فعالیت‌های روزمره خود اضافه کنید.
- مدیریت تیروئید: اگر از اختلال تیروئید رنج می‌برید و در حال مصرف داروهای تیروئید هستید، حتماً مصرف داروها را طبق دستور پزشک خود انجام دهید. همچنین، پیش از هر تغییر در داروهای تیروئید یا مصرف هر داروی دیگری، با پزشک خود مشورت کنید.
- ایجاد سبک زندگی سالم: رعایت سبک زندگی سالم می‌تواند به کنترل تیروئید و پیشگیری از طوفان تیروئیدی کمک کند. مصرف یک تغذیه متعادل، فعالیت بدنی منظم، استراحت کافی، مدیریت وزن مناسب و جلوگیری از مصرف مواد محرک مثل سیگار و الکل، به حفظ سلامتی تیروئید کمک می‌کند.
- انجام آزمایش خون منظم: برنامه‌ریزی منظم برای انجام آزمایشات خون و بررسی سطح هورمون‌های تیروئید می‌تواند به شناسایی زودهنگام تغییرات در عملکرد تیروئید کمک کند.
درمان طوفان تیروئید چگونه انجام می‌شود؟
ازآنجایی‌که طوفان تیروئید یک فرایند اورژانسی است، باید در بیمارستان تحت درمان قرار بگیرید. اگر علائم ذکر شده را تجربه کردید، در اسرع وقت به نزدیک‌ترین بیمارستان مراجعه کنید.
روش‌های درمان طوفان تیروئید
روش‌های درمان طوفان تیروئید را می‌توان به چهار دسته کلی تقسیم کرد که عبارت‌اند از:
- درمان باهدف ایجاد و ترشح هورمون تیروئید
- درمان سیستم‌ها و بافت‌های بدن، مانند قلب، که تحت تأثیر هورمون تیروئید اضافی هستند.
- درمان وضعیت یا بیماری که باعث طوفان تیروئید شما شده است.
- سایر درمان‌های حمایتی برای کمک به علائم و عوارض جانبی
داروهای درمانی طوفان تیروئیدی
داروها و درمان‌های درمانی برای طوفان تیروئید می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
به‌طورکلی درمان طوفان تیروئیدی به‌منظور کنترل سطح هورمون‌های تیروئید و کاهش علائم و نشانه‌های آن انجام می‌شود. درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- داروهای ضد تیروئید: برای درمان این بیماری از داروهایی مانند متیمازول (Methimazole) و پروپیل‌تیئوراسیل (Propylthiouracil) استفاده می‌شود. این داروها با کاهش تولید و افزایش بیش‌ازحد هورمون‌های تیروئید، فعالیت تیروئید را کنترل می‌کنند.
- بلوک کننده‌های بتا: داروهایی مانند پروپرانولول (Propranolol) و اتنولول (Atenolol) ممکن است برای کنترل علائم قلبی مرتبط با طوفان تیروئیدی استفاده شوند. این داروها با کاهش ضربان قلب و تنظیم عملکرد قلب، به کنترل علائم تپش قلب و تحریک کمک می‌کنند.
- استفاده از آنتی‌تیروئیدهای رادیواکتیو: در برخی موارد، استفاده از آنتی‌تیروئیدهای رادیواکتیو مانند I-131 ممکن است به‌عنوان روش درمانی دوم و بلندمدت مورداستفاده قرار گیرد. این دارو با از بین بردن بخشی از بافت تیروئید، تولید هورمون‌های تیروئید را کاهش می‌دهد.
- جذب‌کننده اسیدهای صفراوی برای جلوگیری از جذب مجدد هورمون تیروئید توسط روده
- استامینوفن و پتوهای خنک‌کننده برای کاهش دمای بدن
اگر طوفان تیروئید دارید، احتمالاً در بخش مراقبت‌های ویژه (ICU) بیمارستان خواهید بود تا تیم مراقبت‌های بهداشتی شما بتوانند علائم و وضعیت شمارا مرتباً بررسی کنند.
چه مدت بعد از درمان احساس بهتری خواهید داشت؟
با درمان پزشکی مناسب، احتمالاً در عرض ۲۴ ساعت احساس بهتری خواهید داشت. درمان آنچه باعث طوفان تیروئید شما شده است ممکن است تا یک هفته طول بکشد
آیا طوفان تیروئید می‌تواند کشنده باشد؟
طوفان تیروئید اگر به موقع درمان نشود می‌تواند کشنده باشد. تقریباً ۱۰ تا ۳۰ درصد موارد طوفان تیروئید منجر به مرگ می‌شود.
اگر علائم طوفان تیروئید را تجربه کردید، ضروری است که در اسرع وقت به بیمارستان بروید. منتظر بدتر شدن علائم خود نباشید.
عوارض طوفان تیروئید چیست؟
طوفان تیروئید در صورت تأخیر در درمان یا درمان نشدن می‌تواند منجر به عوارض جدی شود، ازجمله:
- نارسایی قلبی (قلبی)
- لخته شدن خون
- تشنج
- هذیان گویی
- کما
