اختلالات تیروئید و خشکی دهان
عدم وجود یا کاهش جریان بزاق در دهان، باعث خشکی دهان می‌گردد. خشکی دهان به عنوان یک بیماری مجزا شناخته نمی‌شود، بلکه نشانه‌ای از ابتلا به برخی از بیماری‌‌ها است. کاهش تولید بزاق، گاهی با بیماری‌های تیروئید همراه است. خشکی دهان ممکن است به خودی خود ظاهر شود یا ممکن است، ناشی از بیماری خودایمنی دیگری باشد که با اختلالات تیروئید همراه است. در مطالعات و تحقیقات صورت گرفته، مشخص شده است که حدود نیمی از افرادی که از خشکی دهان شکایت دارند، مبتلا به اختلالات تیروئید هستند. عارضه‌ی خشکی دهان، یک وضعیت ناراحت‌کننده است، اما تهدیدکننده زندگی نیست. با این حال، مشکلاتی مانند دشواری در بلع، بوی بد دهان و عفونت‌های دهانی را به وجود می‌آورد که بسیار آزار دهنده هستند. اختلالات تیروئید با طیف گسترده‌ای از علائم همراه است. در این بخش می‌خواهیم به تاثیرات اختلالات تیروئید بر خشکی دهان بپردازیم.
دلایل خشکی دهان
بزاق نقش مهمی در سلامت دندان‌ها ایفا می‌کند. رشد باکتری‌ها را محدود کرده، ذرات غذا را از بین برده و از پوسیدگی دندان‌ها جلوگیری می‌کند. علاوه بر این، بزاق توانایی ما را در چشیدن غذا افزایش می‌دهد. همچنین، به جویدن و بلعیدن کمک می‌کند. برخلاف تصور ما (فکر می‌کنیم هضم غذا از معده آغاز می‌شود) ،روند هضم غذا از دهان شروع می‌شود. زیرا، بزاق حاوی آنزیم‌هایی است که در تجزیه مواد غذایی، نقش کلیدی دارند. خشکی دهان می‌تواند خفیف تا شدید باشد و بر کیفیت زندگی فرد تاثیر بگذارد. دلایل خشکی دهان زیاد است، اما شایع‌ترین دلایل آن عبارتند از:
- شیمی درمانی و رادیوتراپی
- کمبود آب بدن
- ورزش یا تمرین در هوای گرم
- آسیب یا جراحی
- عوارض داروهایی از قبیل داروهای فشار خون بالا، شل کننده‌های عضلانی، ضد اسهال، ادرارآور، ضد افسردگی و پارکینسون
- افزایش سن و پیری
- سیگار کشیدن
- با دهان باز خوابیدن و خروپف‌های شبانه
- برخی از شرایط پزشکی و بیماری‌های روانی مانند اختلال اضطرابی، افسردگی، آلزایمر، ایدز، سکته، دیابت، پارکینسون و سندروم شوگرن.
چگونه اختلالات تیروئید باعث خشکی دهان می‌شوند؟
اختلالات تیروئید تاثیرات منفی بسیار زیادی به‌همراه دارند، یکی از این اثرات عدم تولید و آزاد شدن بزاق از غدد بزاقی است که منجر به خشکی دهان می‌شود. اختلالات تیروئید از طریق مکانسیم‌های مختلفی بر عملکرد بزاق تاثیر می‌گذارند. اعتقاد بر این است که این امر مربوط به کاهش میزان متابولیسم و سوخت و ساز بدن در ارتباط با بیماری کم کاری تیروئید است. در عین حال، بیماری پرکاری تیروئید درمان نشده بنا به دلایل نامشخصی نیز می تواند، باعث خشکی دهان شود. خشکی دهان اغلب با کم‌کاری تیروئید در ارتباط است اما، تحقیقات نشان داده‌اند که عارضه خشکی دهان می‌تواند در انواع دیگر اختلالات تیروئیدی از جمله پرکاری تیروئيد نیز رخ بدهد.
انواع اختلالات تیروئید که با خشکی دهان همراه هستند:
تیروئیدیت هاشیموتو: تیروئیدیت هاشیموتو یک بیماری خود ایمن است که به دلیل کاهش عملکرد غده تیروئید منجر به کم کاری یا پرکاری تیروئید می‌شود.
تیروئیدیت تحت حاد: التهاب غده تیروئید، ناشی از تیروئیدیت گرانولوماتوز، هاشیموتو، داروها و عفونت‌ها که می‌تواند منجر به کم کاری تیروئید یا پرکاری تیروئید گردد.
کم کاری تیروئید در حال درمان: بیمارانی که در مراحل اولیه کم کاری تیروئید هستند، ممکن است اثرات خفیفی از خشکی دهان را تجربه کنند.
بیماری گریوز: گریوز یکی از شایع‌ترین انواع اختلال پرکاری تیروئید است که منجر به لاغری، بیش فعالی، بی‌خوابی و خشکی دهان در فرد مبتلا می‌گردد.
شایان ذکر است که عارضه خشکی دهان ممکن است، در نتیجه درمان برخی از اختلالات تیروئید به وجود آید که عبارتند از:
پرتو درمانی: غالباً پرتو درمانی برای درمان سرطان تیروئید به کار می‌رود. این روش درمان می‌تواند بر غده تیروئید تاثیر بگذارد و ممکن است به غدد بزاقی نیز آسیب برساند و منجر به کاهش میزان بزاق دهان گردد.
ید درمانی: ازیدرادیواکتیو یا ید درمانی، جهت درمان سرطان تیروئید یا برخی از انواع اختلالات پرکاری تیروئید استفاده می‌کنند. غالباً ید درمانی منجر به کم کاری تیروئید و کاهش عملکرد غدد بزاقی و در نتیجه، خشکی دهان می‌گردد.
درمان جایگزینی هورمون تیروئید: معمولاً خشکی دهان با درمان کم کاری تیروئید بهبود می‌یابد. اما در برخی از موارد، جایگزینی بیش از حد هورمون تیروئید نیز می‌تواند باعث خشکی دهان شود.
عوارض و عواقب خشکی دهان
از اثرات منفی خشکی دهان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بوی بد دهان
- اختلال در جویدن و بلعیدن غذا
- لذت نبردن از طعم غذا
- کاهش توانایی در صحبت و سخنرانی کردن
- خشکی و ترک روی لب‌ها
- افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های لثه
- افزایش خطر ابتلا به عفونت‌های دهانی و زخم‌های دهان
هر فردی ممکن است در طول عمر خود خشکی دهان را تجربه کند. هنگامی‌که خشکی دهان، چندین هفته ادامه داشته باشد، می‌تواند یکی از علائم و نشانه‌های ابتلا به اختلالات تیروئید باشد. بنابراین، اگر احساس کردید که به‌طور مداوم خشکی دهان دارید، بهتر است در اسرع وقت به پزشک جهت بررسی عملکرد غده تیروئید مراجعه کنید.
روش‌های درمان و کنترل خشکی دهان
علاوه بر پیگیری درمان مناسب برای اختلالات تیروئید، روش‌های دیگری نیز جهت تسکین خشکی دهان وجود دارد. به کار بردن این راهکارهای ساده، همراه با درمان بیماری تیروئید، می‌تواند به بیمار کمک کند تا احساس راحتی بیشتری داشته باشد و از عوارض خشکی دهان جلوگیری کند. این راهکارها شامل:
- اجتناب از خوردن مواد غذایی مانند غذاهای شور و گوشت‌های خشک که خشکی دهان را تشدید می‌کنند.
- از محرک‌های بزاق بدون قند مانند آب‌نبات‌های ترش استفاده کنید.
- برای مرطوب نگهداشتن دهان خود مایعات زیادی بنوشید.
- یک دستگاه رطوبت‌ساز در اتاق خواب خود قرار دهید.
- به طور منظم مراقبت‌های بهداشتی و پزشکی دهان و دندان را پیگیری کنید.
- از استعمال دخانیات، نوشیدن الکل، نوشیدنی‌های گازدار، آب‌میوه‌ها و کافئین خودداری نماید.
برای آنکه بدانید آیا قرص لووتیروکسین باعث کاهش اشتها می‌شود؟ روی لینک درج شده کلیک کنید
اگر می‌خواهید در رابطه با خدمات ارائه شده در مطب دکتر احمد فنایی مطالعه کنید، روی لینک آن کلیک کنید. همچنین می‌توانید برای مشاوره با ما در تماس باشید.
