نقش غدد پاراتیروئید
غدد پاراتیروئید چهار غده کوچک متصل به غده تیروئید هستند. هر غده به اندازه یک دانه برنج است. آنها هورمون پاراتیروئید (PTH) را تولید می‌کنند. عملکرد اصلی PTH تنظیم سطح کلسیم در بدن است. علاوه بر، این سطح فسفر را کنترل کرده و در تولید شکل فعال ویتامین D نقش دارد. همه این فعالیت‌ها برای حفظ تعادل کلسیم ضروری و لازم هستند. این غدد ممکن است به‌طور تصادفی در حین جراحی یا طی حملات خود ایمنی آسیب ببینند. پیامد این آسیب، پایین آمدن سطح کلسیم خون است. آسیب غدد پاراتیروئید ممکن است موقتی یا همیشگی باشد. استفاده از مکمل‌های کلسیم و ویتامین D برای نرمال سازی سطح کلسیم خون، اصلی‌ترین تجویز جهت درمان کم کاری پاراتیروئید است. اما مقدار دوز و مدت زمان این نوع درمان در بیماران متفاوت است.
اهمیت دو عنصر کلسیم و فسفر در بدن
بدن انسان کلسیم و فسفر فراوانی دارد. بیشترین میزان کلسیم بدن در استخوان‌ها و دندان‌ها ذخیره می‌شود. باقیمانده کلسیم از طریق گردش خون در بافت‌های نرم جریان پیدا می‌کند. کلسیم برای عملکرد طبیعی هر فرآیند فیزیولوژیکی اهمیت بسزایی دارد. کلسیم بر هدایت عصبی و انقباض عضلانی تاثیر می‌گذارد و فعالیت آنزیم‌ها را تنظیم می‌نماید.
فقط یک درصد از کل کلسیم بدن در خارج از استخوان‌ها یافت می‌شود. با این وجود، همین مقدار ناچیز از کلسیم برای برقراری ارتباط بین سلول‌ها حیاتی است. به عنوان مثال، کلسیم موجود در خون، فشار خون را تثبیت کرده و باعث عملکرد طبیعی مغز می‌شود.
ماده معدنی فسفر، نقش حیاتی در جذب و استفاده بدن از کلسیم دارد. علاوه بر کمک به کلسیم در هدایت عصبی، انقباض عضله و تشکیل غشای سلولی، سطح PH بدن را نیز تنظیم کرده و نقش مهمی در تولید مواد ژنتیکی دارد. فسفر به همان اندازه کلسیم در تشکیل استخوان‌ها و دندان‌های محکم، مهم و ضروری است.
با نارسایی، کمبود پاراتیروئید و تولید ناکافی هورمون PTH تعادل بین سطح کلسیم و فسفر بهم می خورد. سطح کلسیم کاهش یافته و فسفر افزایش می‌یابد. به عبارت ساده‌تر، مقادیر کم PTH تعادل کلسیم و فسفر را مختل می‌کند. سطح پایین کلسیم در گردش خون، علائم هیپوپاراتیروئیدیسم یا کم کاری پاراتیروئید را ایجاد می‌کند.
درمان کم کاری پاراتیروئید با مصرف کلسیم
برای کم کاری پاراتیروئید، چندین گزینه درمانی وجود دارد. هدف از درمان این بیماری کمک به بازگرداندن سطح مناسب کلسیم و مواد معدنی است.
درمان کم کاری پاراتیروئید در ابتدا شامل مصرف مکمل‌های کربنات کلسیم و ویتامین D به صورت قرص و خوراکی است. ویتامین D به این دلیل تجویز می‌شود که به بدن در جذب کلسیم و پایین آوردن سطح فسفر کمک می‌کند. پزشک مقدار کلسیم و ویتامین D مورد نیاز بیمار را تعیین می‌نماید. برای اطمینان از اینکه مواد معدنی خون در محدوده طبیعی قرار دارند به صورت دوره‌ای سطوح زیر را کنترل خواهد کرد:
- کلسیم
- فسفر
- منیزیم
- هورمون پاراتیروئید یا PTH
ممکن است پزشک برای کمک به تثبیت سطح کلسیم، مکمل‌هایی را در طول روز پیشنهاد کند. بیشتر بیماران برای درمان این بیماری تا آخر عمر خود باید از مکمل‌ها استفاده نمایند.
منتها اگر سطح کلسیم، زندگی و حیات بیمار را تهدید کند یا دچار اسپاسم عضلانی مشکوک شود، پزشک کلسیم داخل وریدی (رگ) را تجویز خواهد کرد. در این نوع درمان، علائم شدید سریع‌تر کاهش می‌یابد، زیرا کلسیم مستقیما وارد جریان خون می‌شود.
همچنین ممکن است در بیمارانی که سطح کلسیم ادرار آنها بالا است، داروهای ادرارآور جهت درمان کم کاری پاراتیروئید تجویز شود. این داروها جذب کلسیم را در کلیه‌ها افزایش می‌دهند و می‌توانند به کنترل یا جلوگیری از سنگ کلیه در افرادی که مکمل‌های ویتامین D و کلسیم مصرف می‌کنند، یاری برساند.
شایان ذکر است که دوزهای بالای کلسیم می‌تواند عوارض جانبی دستگاه گوارش، مانند یبوست ایجاد کند. بنابراین فقط باید با دستور پزشک مصرف شود.
در برخی از موارد، افراد مبتلا به کم کاری پاراتیروئید برای کمک به بهبود و درمان بیماری خود باید تغییراتی در رژیم غذایی ایجاد کنند.
رژیم غذایی کم کاری پاراتیروئید
اگر به کم‌کاری پاراتیروئید مبتلا هستید، رژیم غذایی شما باید غنی از کلسیم و در مقابل فسفر کم باشد. با نوشیدن شش تا هشت لیوان آب در روز می‌توانید، اطمینان حاصل کنید که بدن مواد مغذی لازم را از دست نمی‌دهید. مواد غذایی غنی از کلسیم عبارتند از:
- لوبیا
- انواع بادام
- سبزیجات برگ سبز و تیره
- محصولات لبنی
- غلات صبحانه غنی شده
- جودوسر
- آلو
- زردآلو
مواد غذایی که فسفر بالایی دارند می‌توانند، سطح کلسیم را به میزان قابل توجهی کاهش دهند و باید از مصرف آنها اجتناب شود. این مواد عبارتند از:
- نوشیدنی‌های الکلی
- تخم مرغ
- گوشت قرمز
- کربوهیدرات‌های تصفیه شده مثل نان سفید و ماکارونی
- چربی‌های ترانس بالا
- قهوه
- تنباکو
اکیدا توصیه می شود که همیشه تغییرات و مکمل‌های غذایی را با پزشک خود در میان بگذارید تا مطمئن شوید که مقدار ویتامین‌ها و مواد مغذی مورد نیاز خود را دریافت می‌کنید.
برای آشنایی با علائم کم کاری پاراتیروئید و تشخیص آن روی لینک درج شده کلیک کنید.
اگر می‌خواهید در رابطه با خدمات ارائه شده در مطب دکتر احمد فنایی مطالعه کنید، روی لینک آن کلیک کنید. همچنین می‌توانید برای مشاوره با بهترین جراح تیروئید با ما در تماس باشید.
