آزمایش تیروئيد
بررسی عملکرد تیروئید به عوامل مختلفی بستگی دارد. اما اگر کم‌کاری یا پرکاری تیروئید دارید باید به طور منظم سطح هورمون‌های تیروئید خود را آزمایش کنید. همچنین تمامی افراد هر چند سال یکبار لازم است که عملکرد تیروئید خود را تست کنند. در ادامه این مطلب درباره زمان مناسب انجام آزمایش تیروئید برای افراد با عملکرد تیروئید سالم یا مبتلایان به اختلالات تیروئید صحبت می‌کنیم.
چرا آزمایش هورمون تیروئید مهم است؟
تیروئید در جلوی گردن قرار دارد و سه هورمون زیر را تولید می‌کند:
- T3 (تری یدوتیرونین)
- T4 (تترایدوتیرونین)
- کلسی تونین
T3 و T4 اشکال فعال هورمون تیروئید، تیروکسین هستند و در تنظیم موارد زیر نقش دارند:
- میزان متابولیسم بدن
- عملکرد قلب
- عملکرد گوارشی
- کنترل عضلات
- رشد مغز
- نگهداری استخوان
در صورت عدم تشخیص و در ادامه عدم کنترل کم کاری تیروئید، این بیماری می‌تواند منجر به عوارض دیگری مانند گواتر، مشکلات قلبی، مشکلات سلامت روان، نوروپاتی محیطی، میکسدم، ناباروری و نقایص مادرزادی شود. فقط از طریق آزمایش‌ها می‌توان این اختلال‌ها را زود تشخیص داد تا از عوارض دیگر جلوگیری شود. همچنین می‌توان علل احتمالی را که ممکن است جدی باشند، شناسایی کرد.
تشخیص زودهنگام پرکاری تیروئید و درمان آن به جلوگیری از عوارض ناشی از شرایطی مانند بیماری گریوز کمک می‌کند. گریوز با گذشت زمان بدتر می‌شود و با خطر مرگ همراه است. پرکاری تیروئید همچنین می‌تواند به فیبریلاسیون دهلیزی (نوع شایع و خطرناک آریتمی قلب یا ضربان قلب نامنظم که جریان خون را قطع می‌کند و ممکن است منجر به سکته شود) و نارسایی احتقانی قلب منجر شود.
چه چیزی در آزمایش تیروئید اندازه‌گیری می‌شود؟
سه هورمون اصلی که در آزمایش خون تیروئید اندازه‌گیری می‌شوند عبارت‌اند از:
- هورمون محرک تیروئید (TSH)
- تیروکسین (T4)
- تری یدوتیرونین ( T3)
TSH حساس‌ترین نشانگر زیستی برای عملکرد تیروئید است. بررسی TSH اغلب برای اطمینان از اینکه درمان جایگزینی هورمونی که برای شما تجویز شده است موثر است یا خیر، استفاده می‌شود.
سطوح بالای T3 و T4 اغلب نشان‌دهنده پرکاری تیروئید است و سطوح پایین نشان‌دهنده کم‌کاری تیروئید است. همچنین مشکلات تیروئید را می‌توان با اندازه‌گیری سطح T3 آزاد (FT3) در خون شناسایی کرد. سطوح بالا نشان‌دهنده پرکاری تیروئید است و سطوح پایین نشان‌دهنده کم‌کاری تیروئید است.
سطوح T4 اغلب برای شناسایی مشکل تیروئید استفاده می‌شود. میزان T3 خون را می‌توان برای بررسی موارد زیر استفاده کرد:
- آزمایش آن نشان می‌دهد که تیروئید به‌درستی کار می‌کند یا خیر
- تشخیص پرکاری تیروئید (پرکاری تیروئید)
- T3 اکثرا هنگام تشخیص یا آزمایش شدت پرکاری تیروئید درخواست می‌شود.
دو نشانگر زیستی دیگر وجود دارد که می‌توان آن‌ها را به آزمایش تیروئید اضافه کرد که عبارت‌اند از:
- آنتی‌بادی‌های تیروگلوبولین
- آنتی‌بادی‌های پراکسیداز تیروئید
تیروگلوبولین پروتئینی است که در غده تیروئید ذخیره می‌شود و به تولید T3 و T4 کمک می‌کند. آنتی‌بادی‌های پراکسیداز تیروئید به شناسایی بیماری خود ایمنی تیروئید کمک می‌کنند.
چه افرادی باید آزمایش تیروئید بدهند؟
اگر موارد زیر را دارید، در مورد تیروئید خود با پزشک صحبت کنید:
- بیماری خود ایمنی (مانند دیابت نوع ۱)
- علائم کم کاری تیروئید یا پرکاری تیروئید
- کم‌خونی پرنیشیوز (گلبول‌های قرمز پایین)
- والدین یا خواهر و برادر مبتلا به بیماری خود ایمنی تیروئید باشند.
- پرتودرمانی گردن برای درمان پرکاری تیروئید یا درمان سرطان سر یا گردن انجام داده‌اید.
- جراحی تیروئید یا مشکل تیروئید (اختلال عملکرد تیروئید)
- مشکل سلامتی روان (به‌عنوان‌مثال، افسردگی)
- اگر آمیودارون یا لیتیوم مصرف می‌کنید
محدوده طبیعی برای آزمایش تیروئید چیست؟
یک سری آزمایش خون برای اندازه‌گیری T3، T4 و TSH (هورمون محرک تیروئید ترشح‌شده از غده هیپوفیز) و T3RU (جذب رزین T3) انجام می‌شود. آزمایش‌های T4 و TSH معمولاً باهم انجام می‌شوند و بسیار متداول است.
محدوده نرمال هریک از این هورمون‌ها در سنین و جنسیت‌های مختلف، متفاوت است. همچنین آزمایشگاه‌ها کیت‌های تشخیصی متفاوتی دارند. آزماشگا‌ه‌‌ها هنگام تجزیه و تحلیل عملکرد تیروئید از محدوده مرجع خود استفاده می‌کنند. در نتیجه سطح هر یک از هورمون‌ها با توجه به محدوده مرجع آزمایشگاه بررسی می‌گردد.
اگر نتایج شما خارج از این پارامترها باشد، ممکن است کم‌کاری تیروئید یا پرکاری تیروئید تشخیص داده شود. به طور کلی TSH بالا نشان دهنده كم كاري تيروئيد بوده و پايين بودن آن نشانه پركاري يا مصرف بيش از حد لووتيروكسين است. افزايش T3، T4 يا هر دو نشان دهند پركاري بوده و كمبود آن‌ها نشانه كم‌كاري تیروئید است.
از سوی دیگر، کم‌کاری تیروئید تحت بالینی زمانی رخ می‌دهد که سطح TSH خون اندکی افزایش یابد اما FT4 در محدوده طبیعی باشد.
اگر آزمایش خون عدم تعادل عملکرد در غده تیروئید را نشان دهد، آزمایش سونوگرافی تیروئید برای بررسی مشکلات ساختاری غده، فعالیت غدد و تومورها توصیه می‌شود.
این شرایط با کمک داروهایی که فعالیت‌های غده تیروئید را متوقف یا تحریک می‌کنند، درمان می‌شوند. جراحی و ید رادیواکتیو نیز به‌عنوان درمان پرکاری تیروئید شدید در نظر گرفته می‌شود. همچنین رژیم غذایی مناسب می‌تواند از این اختلالات جلوگیری کند.
بیشتر بخوانید:
TSH در آزمایش تیروئید چیست و اندازه نرمال آن چقدر است؟
هرچند وقت یکبار باید آزمایش تیروئید داد؟
اگر تیروئید کم‌کار دارید باید سالی یکبار سطح هورمون محرک تیروئید (TSH) خود را آزمایش کنید تا مطمئن شوید که در محدوده پارامترهای طبیعی است.
اگر تیروئید شما پرکار است، ممکن است پزشک بخواهد سطح TSH و FT4 شما را به‌صورت ماهانه آزمایش کند تا ببیند روند درمان چگونه پیش می‌رود. پس از کنترل آن و تثبیت درمان، تعداد دفعات آزمایش کمتر می‌شود. بااین‌حال، تعداد دفعات آزمایش پس از تشخیص و بسته به درمان توسط پزشک متخصص به شما گفته خواهد شد.
متخصصان توصیه می‌کنند به طور کلی بزرگ‌سالان از سن ۳۵ سالگی و پس از آن هر ۵ سال یکبار باید ازنظر بیماری تیروئید غربالگری شوند.
علائم پرکاری تیروئید چیست؟
تیروئید پرکار وضعیتی است که در آن تیروئید بیش‌ازحد فعال است و بیش‌ازحد هورمون‌های تیروئیدی تولید می‌کند. هنگامی‌که هورمون‌های T3 و T4 بیش‌ازحد تولید می‌شود، علائم زیر ممکن است رخ دهد:
- احساس عصبی بودن، اضطراب یا تحریک‌پذیری
- کاهش وزن
- فعالیت زیاد
- نوسانات خلقی
- اسهال
- خستگی
- ضعف عضلانی
- خارش
- میل جنسی کم
- نیاز به دفع بیشتر ادرار
- افزایش تشنگی
علائم کم‌کاری تیروئید چیست؟
از سوی دیگر، کم‌کاری تیروئید با کم شدن فعالیت تیروئید در تولید کافی هورمون‌های T3 یا T4 مشخص می‌شود. درنتیجه، علائم می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- خستگی
- احساس سرما
- افسردگی
- افزایش وزن
- گرفتگی و درد عضلانی
- میل جنسی کم
- مو و ناخن شکننده
- پوست خشک
- پریودهای نامنظم یا سنگین
اگر می‌خواهید در رابطه با خدمات ارائه شده در مطب دکتر احمد فنایی ، جراح تیروئید و پاراتیروئید و عضو انجمن جراحان آمریکا ATA مطالعه کنید، روی لینک آن کلیک کنید. همچنین می‌توانید برای مشاوره با ما در تماس باشید.
