متفورمین چیست؟
متفورمین یک دارو کنترل قند خون در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ است. قرص متفورمین به‌عنوان داروی ضد دیابت در خانواده داروهای بیگوانیدها طبقه‌بندی می‌شود. متفورمین اثرات متعددی همچون کاهش تولید گلوکز، افزایش تأثیرپذیری نسبت به انسولین، کاهش مصرف قند در روده و اعضای داخلی بدن و کاهش وزن دارد. معمولاً متفورمین به شکل قرص‌های خوراکی یا تزریقی استفاده می‌شود و باید تحت نظر یک پزشک و با تجویز او مصرف شود. این دارو ممکن است با عوارض جانبی مانند عوارض معده‌ای همراه باشد که با مشورت با پزشک می‌توان آن را مدیریت کرد. همچنین، مصرف متفورمین برای افرادی که مبتلا به دیابت نوع ۱ مناسب نیست. چراکه این دارو تنها در دیابت نوع ۲ مؤثر است. اما آیا متفورمین برای تیروئید نیز می‌تواند موثر باشد؟ در ادامه مطلب با ما همراه باشید.
تاثیر متفورمین برای کم کاری تیروئید
در سال‌های اخیر، محققان متوجه ارتباط بین تیروئیدیت هاشیموتو و مقاومت به انسولین شده‌اند، وضعیتی که در آن سلول‌های بدن کمتر به اثرات انسولین پاسخ می‌دهند. مقاومت به انسولین یکی از مشخصه‌های دیابت نوع ۲ است و می‌تواند در افراد پیش دیابتی نیز رخ دهد.
در ابتدا باید گفت که بله، متفورمین می‌تواند برای درمان بیماری‌های تیروئید مثل هاشیموتو و کم کاری تیروئید مفید باشد. این دارو با افزایش تولید هورمون تیروئید و کنترل علائم بیماری، به تنظیم عملکرد تیروئید کمک می‌کند.
مطالعات متعددی اثرات متفورمین را بر عملکرد تیروئید در افراد مبتلا به کم کاری تیروئید بررسی کرده است. این مطالعات نتایج امیدوارکننده‌ای را نشان داده‌اند که نشان می‌دهد متفورمین ممکن است به افزایش جذب هورمون تیروئید و متابولیسم هورمون‌های تیروئید کمک کند. همچنین می‌تواند باعث بهبود سطح هورمون تیروئید و کاهش علائم کم کاری تیروئید در برخی افراد شود.
مصرف متفورمین ممکن است بر سطح هورمون تیروئید تأثیر بگذارد و ترشح و عملکرد هورمون تیروئید را تغییر دهد. یک مکانیسم احتمالی این است که متفورمین ممکن است فعالیت آنزیمی به نام دیودیناز را کاهش دهد که مسئول تبدیل T4 به شکل فعال آن، T3 است. در نتیجه متفورمین با مهار این آنزیم، سطح T3 را کاهش می‌دهد که سطح بالای آن می‌تواند منجر به برخی مشکلات مرتبط با تیروئید شود.
طبق تحقیقات به نظر می‌رسد که متفورمین دارای خواص آنتی بیوتیکی یا ضد تومور است.
یک مطالعه منتشرشده در مجله بین‌المللی غدد درون ریز نشان داد که درمان با متفورمین در زنان مبتلا به کم‌کاری تیروئید منجر به بهبود سطح هورمون تیروئید و کاهش سطح TSH هورمون تحریک‌کننده تیروئید و بهبود تخمک‌گذاری می‌شود.
متفورمین برای هاشیموتو موثر است؟
هاشیموتو یک بیماری خود ایمنی است که به‌اشتباه باعث می‌شود سیستم ایمنی بدن به غده تیروئید حمله کند. حمله هاشیموتو منجر به التهاب و تخریب تدریجی بافت تیروئید می‌شود و درنهایت منجر به کم کاری تیروئید می‌شود. علائم کم کاری تیروئید می‌تواند شامل خستگی، افزایش وزن، ریزش مو و افسردگی باشد.
طبق تحقیقات متفورمین می تواند آنتی بادی‌های تیروگلوبولین و پراکسیداز تیروئید (TgAb و TPOAb) و التهاب ناشی از آنها را کاهش دهد. این کاهش در سطوح آنتی بادی نشان دهنده تعدیل پاسخ ایمنی بدن است. همچنین یک مطالعه روی بیماران مبتلا به تیروئیدیت هاشیموتو نشان داد که متفورمین در درجه اول با کاهش آنتی بادی های تیروگلوبولین (TgAb) باعث کاهش التهاب در بافت تیروئید و نفوذ لنفوسیت ها، می‌شود. لنفوسیت‌ها سلول‌های ایمنی هستند که در پاسخ خود ایمنی که در تیروئیدیت هاشیموتو دیده می شود نقش دارند. در نتیجه متفورمین می‌تواند به کاهش التهاب و آسیب غده تیروئید در هاشیموتو کمک کند.
در نهایت، تحقیقات نشان می دهد که متفورمین می‌تواند تأثیر مثبتی بر فلور روده و تعادل باکتریایی داشته باشد. میکروبیوتای روده در بیماری های خود ایمنی نقش دارد. تعدیل میکروبیوتای روده ممکن است به بهبود پاسخ ایمنی در تیروئیدیت هاشیموتو و عملکرد سیستم ایمنی بدن به طور کلی کمک کند.
متفورمین چه تأثیری بر تیروئید دارد؟
متفورمین عمدتاً بر تنظیم قند خون تأثیر می‌گذارد و معمولاً به‌طور مستقیم اثر چشمگیری بر تیروئید ندارد. اما برخی تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف متفورمین ممکن است در موارد خاص تأثیر متناوبی روی سیستم تیروئید داشته باشد. به‌طور خاص، مطالعات نشان داده‌اند که متفورمین ممکن است سطح هورمون تیروئید (TSH) را کاهش دهد و آن را در محدوده طبیعی نگه دارد.
متفورمین باعث کاهش تولید گلوکز در کبد و بهبود حساسیت به انسولین در بدن می‌شود. این به بدن کمک می‌کند تا به‌طور مؤثرتری از انسولین استفاده کند و برای افراد مبتلا به مقاومت به انسولین، دیابت نوع ۲ و به‌طور بالقوه، افراد مبتلا به تیروئیدیت هاشیموتو مفید باشد.
اگر شما متفورمین مصرف می‌کنید و نگران تأثیر آن بر تیروئید خود هستید، بهتر است با پزشک خود در مورد این نگرانی‌ها صحبت کنید. پزشک شما می‌تواند آزمایش‌های تیروئید را انجام دهد و تغییرات در سطوح هورمون‌های تیروئید شما را بررسی کند. در صورت لزوم، دوز مصرف متفورمین توسط پزشک اصلاح می‌شود تا اطمینان حاصل شود که تأثیرات جانبی بر تیروئید به حداقل رسیده و کنترل دیابت ادامه دارد.
عوارض مصرف متفورمین چیست؟
البته استفاده از متفورمین نیاز به نظارت پزشک و آزمایش‌های منظم دارد. عوارض جانبی مثل اختلالات گوارشی، کاهش جذب ویتامین B12 و افسردگی نیز در برخی افراد گزارش شده است. بنابراین توصیه می‌شود قبل از مصرف این دارو با پزشک مشورت کنید تا از مناسب بودن آن برای شرایط خاص خود اطمینان حاصل نمایید.
متفورمین معمولاً به‌صورت بلند مدت و تحت نظر پزشک تجویز می‌شود. مصرف طولانی‌مدت آن می‌تواند با عوارضی همراه باشد. از عوارض شایع مصرف متفورمین می‌توان به تهوع، اسهال، کاهش جذب ویتامین B12 و اختلالات کبدی اشاره کرد.
بنابراین توصیه می‌شود قبل از مصرف این دارو، حتماً با پزشک مشورت شود. متفورمین درصورتی که تحت نظر پزشک باشد، می‌تواند گزینه مناسبی برای کنترل و درمان بیماری‌های تیروئید ازجمله هاشیموتو و کم کاری تیروئید باشد. البته نیاز است که بیمار در طول مصرف، آزمایش‌های انجام بدهد تا از عوارض احتمالی جلوگیری شود.
دکتر سید احمد فنایی جراح تیروئید و پاراتیروئید و عضو فعال انجمن جراحان تیروئید آمریکا (ATA) هستند. برای تعیین وقت و مشاوره می‌توانید با ما در تماس باشید.
