کم کاری تیروئید
کم کاری تیروئید زمانی اتفاق می‌افتد که غده تیروئید، هورمون تیروئید کمتری در بدن تولید کند. علائم بسیاری نشان دهنده تیروئید کم کار در بدن هستند. اما یکی از علائمی که افراد مبتلا به کم کاری تیروئید از آن شکایت دارند، پا درد و ورم پا است. قبل از آنکه درباره درمان پا درد صحبت کنیم، بهتر است درباره این علائم بیشتر بدانیم. این علائم به شکل‌های زیر بروز کرده و باعث ایجاد ناراحتی در فرد می‌گردد:
- احساس سنگینی در پاها
- بی قراری پاها (پای بی قرار)
- گرفتگی پا
- احساس ضعف در پا هنگام راه رفتن
- تورم پاها
در ادامه این مطلب درباره علت و ارتباط بین کم کاری تیروئید و ورم پا و روش‌های رهایی از آن صحبت می‌کنیم.
ارتباط کم‌کاری تیروئید با ورم و بی قراری پا
کم کاری تیروئید در گذشته با عنوان میکسودم myxedema نامیده می شد – “myx” به معنای “موکوس” یا “ماده لزج” و “edema” به معنای “تورم”. این بیماری معمولاً باعث تورم در پاها، بازوها و دست‌ها می‌گردد. سطوح بالای TSH تیروئید به‌طور قابل توجهی با تورم بدون درد اندام‌ها مرتبط است.
میکسودم در درجه اول نتیجه تجمع موسین (که گلیکوزامینوگلیکان یا GAG نیز نامیده می‌شود) است که ماتریکس خارج سلولی را تشکیل می‌دهند و فضاهای بین بافت‌های بدن را پر می‌کنند. موسین یک ژله اسفنجی است که اندام‌ها و بافت‌های بدن را در جای خود نگه می‌دارد و از آن‌ها در برابر فشرده شدن محافظت می‌کند.
کم‌کاری تیروئید باعث تجمع سریع موسین می‌شود که در نتیجه تورم، سفتی، ضعف و درد را به دنبال خواهد داشت. این تورم ممکن است در پاها، بازوها و دست‌ها، شکم یا صورت ایجاد شده و باعث ایجاد پوست ضخیم و لاستیکی مانند شود. در این حالت نمی‌توانید مانند پوست معمولی آن را نیشگون بگیرید و وقتی آن را با انگشت فشار می‌دهید به راحتی به داخل فرو نمی‌رود. در صورت عدم درمان، کم‌کاری تیروئید منجر به تورم سیستمیک می‌شود و کل بدن می‌تواند رنگ‌پریده، سرد، خشک و متورم شود. این تورم ممکن است بر اعصاب نیز تأثیر بگذارد و منجر به بی‌حسی، سوزن سوزن شدن و اختلال در رفلکس شود.
درواقع افزایش وزن مرتبط با کم‌کاری تیروئید، ترکیبی از کند شدن متابولیسم و احتباس آب به دلیل تجمع موسین است. کمتر خوردن و ورزش بیشتر ممکن است به افزایش وزن ناشی از متابولیسم کندتر کمک کند، اما برای افزایش وزن مرتبط با تجمع موسین کمکی نمی‌کند. درواقع، بیشتر کاهش وزنی که بیماران پس از درمان موفقیت‌آمیز کم‌کاری تیروئید تجربه می‌کنند، به دلیل دفع آب اضافی ذخیره‌شده در موسین است.
چه عواملی منجر به تشدید تورم مرتبط با کم‌کاری تیروئید می‌شود؟
عوامل دیگری که به تورم مرتبط با کم‌کاری تیروئید کمک می‌کنند عبارت‌اند از:
- دمای پایه پایین بدن: کم‌کاری تیروئید با دمای پایین بدن همراه است که باعث می‌شود، بدن مایعات را حفظ کند.
- کاهش گردش خون: کم‌کاری تیروئید باعث کاهش گردش خون می‌شود، بنابراین مایعات در اندام‌ها جمع می‌شوند.
- عملکرد ضعیف کلیه: کلیه‌ها مایعات بدن را به‌طور مداوم فیلتر می‌کنند. تیروئید کم کار با کاهش نرخ فیلتراسیون گلومرولی (GFR) همراه است که منجر به تجمع مایعات در سراسر بدن می‌شود.
به خاطر داشته باشید که پاهای متورم و درد در ناحیه پا با بیماری‌های دیگر مانند بیماری‌های قلبی عروقی و دیابت نیز مرتبط است. بنابراین حتماً یک معاینه پزشکی کامل انجام دهید و تیروئید خود را بررسی کنید.
درمان پا درد و تورم بدن ناشی از تیروئید
راه‌حل یا راه درمان با ارزیابی کامل تیروئید و سایر عواملی که ممکن است بر سلامت و عملکرد تیروئید تأثیر بگذارد، شروع می‌شود. بعضی از این راه‌های ارزیابی و تشخیص عبارت‌اند از:
- سونوگرافی تیروئید: در صورت نیاز سونوگرافی تیروئید انجام می‌گردد که شامل بررسی ندول ها و التهاب آن‌ها می‌شود.
- آزمایش کامل تیروئید: جهت تشخیص درست بیماری تیروئید، تنها آزماش هورمون محرک تیروئید (TSH)، T4 و T3 کافی نیست! نیاز است که آزمایش‌های زیر نیز اضافه شود:
معکوس T3: این آزمایش نشان می‌دهد که چه مقدار هورمون تیروئید فعال در حال از بین رفتن است! ممکن است بدن مقداری هورمون تیروئید را به‌عنوان یک ماده زائد دفع کند. اگر این اتفاق بیش از حد در بدن رخ دهد، التهابات با وجود استفاده از داروهای درمانی دیگر نیز بهبود نمی‌یابند. دانستن این موضوع می‌تواند به ما کمک کند تا مشکل اساسی را شناسایی و برطرف کنیم، که معمولاً منجر به افزایش انرژی و کاهش درد می‌شود.
آنتی‌بادی‌های تیروئید: آنتی بادی‌های تیروئید می‌توانند به تشخیص اینکه آیا تیروئیدت هاشیموتو (تیروئید خود ایمنی) دارید یا خیر، کمک می‌کند. در این صورت تیروئید تنها مشکل نیست و تقویت سیستم ایمنی سودمند خواهد بود.
T3 توتال و آزاد: T3 شکل فعال هورمون تیروئید است.
- هورمون درمانی تیروئید: بسته به نتایج آزمایش، ممکن است نیاز به تجویز انواع خاصی از هورمون تیروئید داشته باشید. به‌عنوان‌مثال، اگر T3 پایین است و در حال حاضر از Synthroid یا لووتیروکسین استفاده می‌کنید، افزودن هورمون T3 می‌تواند برخی مشکلات را حل کند.
- ارزیابی مواد مغذی و مکمل: لازم است سطوح ویتامین و مواد معدنی بدن بررسی گردد و هرگونه کمبود تغذیه‌ای برطرف شود. سطوح پایین منیزیم، ید، سلنیوم یا ویتامین‌های B می‌توانند به بی‌قراری پاها و تشدید سایر علائم کمک کند. اطلاع از کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی در بدن ومصرف مکمل‌ها می‌تواند تفاوت زیادی در بهبودی شما ایجاد کند.
- آزمایش و درمان هورمون‌های جنسی: داشتن استروژن بیش از حد و کمبود پروژسترون می‌تواند باعث تشدید علائم تیروئید شود. هرگونه عدم تعادل را می‌توان با درمان جایگزینی هورمونی، برطرف کرد.
- آزمایش کورتیزول: کورتیزول نوعی هورمون استروئیدی بوده که به کنترل واکنش بدن به استرس کمک می‌کند. این هورمون همچنین دارای خواص ضدالتهابی و سرکوب‌کننده سیستم ایمنی است. کورتیزول بیش‌ازحد یا ناکافی می‌تواند به تشدید علائم تیروئید کمک کند. گزینه‌های درمانی مختلفی برای بازگرداندن سطح کورتیزول به سطح نرمال وجود دارد.
با بررسی نتایج آزمایش، می‌توان درمانی جهت بهبود عملکرد تیروئید و درمان پا درد و ورم پاها تجویز کرد. در نتیجه نسبت به درمان پا درد و ورم بدن خود بی‌اهمیت نباشید. زیرا ممکن است نشانه‌ای از وجود بیماری جدی در بدن همچون کم کاری تیروئید باشد. علائم تیروئید کم کار همچون ورم بدن، زمانی بهبود می‌یابند که تیروئید تحت درمان قرار بگیرد.
اگر می‌خواهید در رابطه با خدمات ارائه شده در مطب دکتر احمد فنایی ، جراح تیروئید و پاراتیروئید مطالعه کنید، روی لینک آن کلیک کنید. همچنین می‌توانید برای مشاوره با ما در تماس باشید.
