انواع کم کاری پاراتیروئید
کم کاری پاراتیروئید یک بیماری است که در آن غدد پاراتیروئید قادر به تولید مقادیر کافی هورمون پاراتیروئید (PTH) نیستند یا این هورمون تولید شده، فاقد فعالیت بیولوژیکی است. عوامل متعددی می‌تواند علت کم کاری پاراتیروئید باشد. غدد پاراتیروئید، بخشی از سیستم غدد درون‌ریز هستند. یعنی غددی که هورمون‌های مهم و حیاتی را در جریان خون ترشح می‌کنند و از طریق گردش خون در بدن به اعضای مختلف می‌روند.
این هورمون‌ها، فرآیندهای شیمیایی یا متابولیسم را تنظیم می‌کنند و بر عملکرد اندام‌ها و فعالیت‌های مختلف بدن تاثیر می‌گذارند. هورمون‌های غدد درون‌ریز در بسیاری از فرآیندهای حیاتی از جمله تنظیم ضربان قلب، درجه حرارت بدن، فشار خون، رشد سلولی و در تعدیل چندین فرآیند متابولیکی دیگر نقش مهمی ایفا می‌کنند.
در این بین هورمون پاراتیروئید یا همان PTH (همراه با ویتامین D و هورمون کلسی تونین که توسط غده تیروئید تولید می شود) در تنظیم سطح کلسیم و فسفر در خون، تعیین رشد استخوان‌ها و فعالیت سلول‌های استخوانی نقش دارد.
نارسایی و کمبود هورمون پاراتیروئید در برخی از افراد، سطح کلسیم را به طور غیرطبیعی پایین می‌آورد که به آن هیپوکلسمی می‌گویند و مقادیر فسفر را افزایش می‌دهد که به آن هیپرفسفاتمی می‌گویند.
هیپوکلسمی (کلسیم کم) می‌تواند علائم مختلفی از جمله ضعف، گرفتگی عضلات، عصبی شدن بیش از حد، سردرد، گرفتگی عضلانی و گرفتگی غیرقابل کنترل عضلات خاصی مانند عضلات دست، پا، بازوها یا صورت را ایجاد کند. همچنین، بی‌حسی و سوزن سوزن شدن در اطراف دهان، انگشتان دست و پا نیز ممکن است رخ دهد.
به طور معمول دو نوع کم کاری پاراتیروئید داریم که عبارتند از:
- کمبود ترشح هورمون پاراتیروئید
- مقاومت در برابر هورمون پاراتیروئید (شبه هیپوپاراتیروئیدیسم)
علت یا علل کم کاری پاراتیروئید
شایع‌ترین علت کم کاری پاراتیروئید از بین رفتن بافت فعال پاراتیروئید به دنبال جراحی تیروئید یا پاراتیروئید است. حتی در موارد بسیار نادر، مربوط به نقصی است که در بدو تولد (مادرزادی) وجود دارد. یعنی فرد بدون غدد پاراتیروئید متولد شود. با این حال، گاهی نمی‌توان علت خاصی برای این کم کاری تعیین کرد. علل کم کاری پاراتیروئید عبارتند از:
جراحی: شایع‌ترین علت کم کاری پاراتیروئید، جراحی در ناحیه گردن برای درمان سایر بیماری‌ها است. جراحی‌ها، باعث آسیب دیدن و اختلال در خون‌رسانی به غدد پاراتیروئید می‌شوند. جراحی‌هایی مانند:
- برداشتن قسمتی یا تمام غدد پاراتیروئید در اختلال پرکاری پاراتیروئید
- جراحی برای درمان سرطان تیروئید گواتر یا پرکاری تیروئید
کم کاری پاراتیروئید پس از جراحی با توجه به میزان آسیب در ۷۵٪ موارد موقتی و گذرا است. تنها در ۲۵٪ از موارد دائمی می‌شود. کم کاری پارتیروئید پس از جراحی، ممکن است اندکی پس از عمل رخ دهد یا ماه‌ها و سال‌های بعد ظاهر شود. به این نوع کم کاری پاراتیروئید که به دلیل عوامل خارجی رخ می‌دهد، کم‌کاری پاراتیروئید اکتسابی می‌گویند.
سطح پایین منیزیم در خون(هیپومنیزیم): از آنجایی که سطح طبیعی منیزیم، برای تولید نرمال هورمون پاراتیروئید ضروری است، سطوح پایین منیزیم می‌تواند بر عملکرد غدد پاراتیرروئید تاثیر بگذارد. به این نوع اختلال کم‌کاری پارتیروئید عملکردی می‌گویند. زیرا، با بازیابی منیزیم و رسیدن آن به سطح طبیعی برطرف می‌شود. یکی از دلایل عمده هیپومنیزیم در بدن، اعتیاد مزمن به الکل است. از دیگر دلایل آن می‌توان به سو تغذیه، عدم جذب مواد غذایی، دیابت، اسهال مزمن، اختلالات کلیوی و داروهای خاص اشاره کرد.
سطح زیاد منیزیم در خون (هیپرمنیزیم): در موارد بسیار نادر نیز ممکن است، افزایش میزان منیزیم در خون منجر به کم‌کاری پاراتیروئید شود. هیپرمنیزیم اغلب به دلیل اختلال در عملکرد کلیه که باعث تجمع منیزیم می شود و یا استفاده از منیزیم به عنوان یک روش درمانی مانند جلوگیری از زایمان زودرس در زنان (توکولیتیک درمانی) به وجود می‌آید. در این صورت منیزیم می‌تواند پروتئین CASR را روی سلول‌های اصلی پاراتیروئید فعال کرده (سلول‌های ترشح کننده هورمون) و ترشح هورمون پاراتیروئید را مهار کند.
پرتودرمانی برای سرطان صورت یا گردن: تابش اشعه می‌تواند منجر به تخریب غدد پاراتیروئید شود. همچنین در موارد نادر، ید رادیواکتیو برای درمان پرکاری تیروئید نیز ممکن است منجر به کم‌کاری غدد پاراتیروئید شود.
کم کاری پاراتیروئید مادرزادی: شرایطی است که در آن نوزادان بدون بافت پاراتیروئید متولد می‌شوند. این نوع اختلال مادرزادی در طی چند ماه اول زندگی علائم خود را نشان می‌دهد. در برخی از موارد، موقتی و در برخی دیگر دائمی است. علت کم‌کاری پاراتیروئید مادرزادی ناشناخته یا ایدیوپاتیک است. با این وجود، در برخی از نوزادان ممکن است به علت پرکاری پاراتیروئید در مادران‌شان رخ دهد. در پرکاری پارتیروئید برعکس کم‌کاری میزان کلسیم به‌طور غیرطبیعی افزایش می‌یابد. در یک زن باردار مبتلا به پرکاری پاراتیروئید، کلسیم اضافی مممکن است از جفت عبور کرده و به جنین در حال رشد برسد و تولید هورمون‌های پاراتیروئید کودک را سرکوب کند.
سندرم دی جورج: این سندروم یکی از اختلالات نادر کروموزمی است که در آن غدد پاراتیروئید تشکیل نمی‌شوند. این سندروم علاوه بر کم‌کاری پاراتیروئید سایر مشکلات پزشکی را نیز شامل می‌شود. سندروم دی جورج در کودکی قابل تشخیص است.
بیماری خودایمنی: در برخی از موارد سیستم ایمنی بدن به بافت‌های غدد پاراتیروئید حمله می‌کند. زیرا به دلیل نامشخصی آن‌ها را به عنوان یک جسم خارجی یا دشمن در نظر می‌گیرد. در این روند، غدد پاراتیروئید تولید هورمون خود را متوقف می‌کنند.
سابقه خانوادگی: کم‌کاری پاراتیروئید ارثی یا خانوادگی اغلب با سایر بیماری‌های غدد درون‌ریز مانند نارسایی غدد فوق کلیوی همراه است و در بستگان درجه یک و اعضای یک خانواده دیده می‌شود.
برای آنکه بدانید درمان کم کاری پاراتیروئید به چه صورتی انجام می‌شود؟ روی لینک درج شده کلیک کنید.
اگر می‌خواهید در رابطه با خدمات ارائه شده در مطب دکتر احمد فنایی مطالعه کنید، روی لینک آن کلیک کنید. همچنین می‌توانید برای مشاوره با بهترین جراح تیروئید با ما در تماس باشید.
