پاراتیروئید
غدد پاراتیروئید در گردن درست پشت غده تیروئید قرار گرفته‌اند و شامل چهار غده به اندازه یک نخود هستند. کم کاری پاراتیروئید شرایطی است که در آن این غدد دچار نقض شده و قادر به تولید هورمون پاراتیروئید یا PTH به اندازه کافی نیستند. بنابراین، بدن با کمبود این هورمون مهم و حیاتی مواجه می‌شود. در ادامه مطلب درباره روش‌های درمان کم کاری پاراتیروئید صحبت می‌کنیم.
عملکرد اصلی هورمون پاراتیروئید (PTH)، تنظیم سطح کلسیم و فسفر است. همچنین، نقش مهمی در تولید شکل فعال ویتامین D دارد. همه این فعالیت‌ها در اصل برای حفظ تعادل کلسیم در بدن ضروری است. بدن انسان، برای عملکرد درست اعصاب، عضلات و قلب از کلسیم استفاده می‌کند. مقادیر کم کلسیم می‌تواند منجر به علائمی مانند اسپاسم عضلانی خفیف تا شدید، سوزن سوزن شدن، مشکلات قلبی و تشنج شود. نقص در ترشح و کمبود هورمون پاراتیروئید باعث کاهش سطح کلسیم و افزایش سطح فسفر در بدن می‌شود. در صورتی‌که کم کاری پاراتیروئید به موقع تشخیص داده شود، مشکل حاد پزشکی به وجود نخواهد آمد. با این حال، اختلالی است که باید بیمار به‌طور مداوم تحت کنترل قرار بگیرد و نیاز به درمان مادام العمر دارد.
علائم و نشانه‌های کم کاری پاراتیروئید
علائم و نشانه‌های این اختلال در وهله اول به خاطر پایین بودن سطح کلسیم به وجود می‌آید. این علائم می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- گرفتگی یا اسپاسم عضلات در پاها، کمر یا صورت
- سوزن سوزن شدن انگشتان دست و پا یا لب ها
- اضطراب و افسردگی
- نارسایی قلبی
- ضربان قلب نامنظم
- فشار خون پایین
- تشنج
کمبود کلسیم در طولانی مدت می تواند منجر به موارد زیر شود:
- آب مروارید
- مشکلات دندانی
- اختلالات حرکتی مانند لرزش
- ریزش مو و شکنندگی ناخن‌ها
ضمن اینکه، کودکان مبتلا به هیپوپاراتیروئید ممکن است سردرد، استفراغ یا مشکلات دندانی مانند مینای دندان ضعیف یا رشد نامناسب دندان داشته باشند.
چگونگی تشخیص پاراتیروئید کم کار
در ابتدا پزشک مربوطه، تاریخچه پزشکی بیمار را بررسی می‌کند. سپس در معاینات بالینی، علائمی مانند خشکی پوست، اسپاسم عضلانی و ریزش مو را مورد ارزیابی قرار می‌دهد. برای بررسی موارد زیر آزمایش خون تجویز خواهد شد:
- کلسیم
- فسفر
- منیزیم
- هورمون پاراتیروئید یا PTH
همچنین ممکن است برای اطمینان بیشتر، آزمایش‌های بیشتری که شامل موارد زیر می‌شود را نیز توصیه کند:
- آزمایش ادرار برای تعیین مقدار کلسیم دفع شده از طریق کلیه‌ها
- نوار قلب در صورت داشتن ریتم غیر طبیعی قلب که می‌تواند ناشی از کمبود کلسیم باشد.
- اشعه ایکس و آزمایش تراکم استخوان جهت تشخیص تاثیر کمبود کلسیم بر استخوان‌ها
- بررسی رشد غیرطبیعی و تاخیر در رشد دندان‌های کودکان مشکوک به کم‌کاری پاراتیروئید
روش‌های درمان کم کاری پاراتیروئید
برای درمان کم کاری پاراتیروئید، گزینه‌های درمانی مختلفی وجود دارد. برخلاف اکثر اختلالات و نقایض هورمونی دیگر، کم‌کاری پاراتیروئید با جایگزینی و شکل مصنوعی هورمون از دست رفته جبران و درمان نمی‌شود. هدف اصلی از درمان این اختلال بازگرداندن سطح نرمال و طبیعی کلسیم و مواد معدنی در بدن است.
مصرف خوراکی مکمل‌های کلسیم و ویتامین D
درمان اولیه شامل مصرف مکمل‌های کربنات کلسیم و ویتامین D به صورت خوراکی و به شکل قرص یا کپسول در طول روز می‌باشد. علت اصلی تجویز و مصرف ویتامین D این است که این ویتامین به بدن در جذب بهتر و بیشتر کلسیم و از بین بردن فسفر مازاد کمک کند. تعیین مقدار کلسیم و ویتامین D را باید پزشک تعیین کند. پزشک برای اطمینان از اینکه کلسیم و ویتامین D در محدوده طبیعی قرار دارند، باید به‌صورت دوره‌ای سطوح زیر را کنترل کنند:
- کلسیم
- فسفر
- منیزیم
- هورمون پاراتیروئید (PTH)
مصرف مکمل‌های منیزیم
برخی از بیماران ممکن است به مکمل منیزیم نیز نیاز داشته باشند. اگر سطح منیزیم پایین باشد و بیمار علائم کم‌کاری پاراتیروئید داشته باشد، پزشک مکمل منیزیم را توصیه می‌کند.
تزریق هورمون پاراتیروئید
درمان متداول با ویتامین D و کلسیم ممکن است، عوارضی مانند تجمع کلسیم در کلیه‌ها را در پی داشته باشد. این تجمع می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند سنگ کلیه و رسوب کلسیم کاهش عملکرد کلیه آسیب بافتی یا حتی نارسایی کلیه شود. برای اولین بار در سال ۱۹۹۲ محققان درمان جایگزینی هورمون پاراتیروئید از طریق تزریق آن به بیمار را مطرح کردند. منتها بر اساس نظر سازمان غذا و داروی ایالات متحده به دلیل خطر احتمالی سرطان استخوان این تزریق باید در یک برنامه محدود در دسترس افرادی قرار بگیرد که سطح کلسیم آن‌ها با مکمل‌های خوراکی قابل کنترل نیست.
تزریق کلسیم
اگر بیماری به رفع سریع علائم نیاز داشته باشد، پزشک بستری در بیمارستان و تزریق وریدی کلسیم و قرص‌های خوراکی آن را پیشنهاد می‌دهد. بیمار پس از ترخیص باید به مصرف خوراکی کلسیم و ویتامین D ادامه دهد.
رژیم غذایی
توصیه‌های رژیم غذایی در کمک به درمان کم‌کاری پاراتیروئید معمولاً شامل خوردن غذاهای سرشار از کلسیم مانند لبنیات، غلات صبحانه، آب پرتقال غنی شده و سبزیجات برگ‌دار یا پرهیز از خوردن غذاهای حاوی فسفر زیاد مانند گوشت، مرغ، ماهی، آجیل، غلات کامل و لوبیا است.
برای اینکه بدانید آیا مصرف کلسیم باعث درمان کم کاری پاراتیروئید می‌شود؟ روی لینک درج شده کلیک کنید.
اگر می‌خواهید در رابطه با خدمات ارائه شده در مطب دکتر احمد فنایی مطالعه کنید، روی لینک آن کلیک کنید. همچنین می‌توانید برای مشاوره با بهترین جراح تیروئید با ما در تماس باشید.
