کم کاری تیروئید و لاغری
کم‌کاری تیروئید یا هیپوتیروئیدیسم وضعیتی است که در آن بدن شما به اندازه کافی هورمون تیروئید تولید نمی‌کند. کم کاری تیروئید به دلایل مختلفی اتفاق می‌افتد. التهاب تیروئید (هاشیموتو) از جمله دلایل ایجاد تیروئید کم کار هستند. اضافه وزن یکی از علائم این بیماری است که بیماران بسیار با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. مصرف قرص کم کاری تیروئید یا لووتیروکسین با کنترل این بیماری میتواند باعث بهبود علائم آن شود. اما چه دلایلی میتواند باعث عدم لاغری در کم کاری تیروئید شود؟ در این مطلب به این سوال می‌پردازیم.
کم‌کاری تیروئید چه عوارض و علائمی دارد؟
اگر تیروئید کم کار داشته باشید که درمان و کنترل نشود، ممکن است منجر به بیماری‌های گوناگونی شود. این بیماری علائم گوناگونی دارد که میتواند با علائم سایر بیماری‌ها یکسان باشد، بنابراین به‌راحتی می‌توان آن را با بیماری‌های دیگر اشتباه گرفت. در نتیجه تشخیص آن بسیار اهمیت دارد. این علائم معمولاً به‌کندی ایجاد می‌شوند و ممکن است تا چندین سال متوجه نشوید که به این بیماری مبتلا شده‌اید.
علائم رایج کم کاری تیروئید عبارت‌اند از:
- خستگی
- حساس بودن نسبت به سرما
- افزایش وزن
- یبوست
- افسردگی
- درد و ضعف عضلانی
- گرفتگی عضلات
- خشکی پوست
- مو و ناخن‌های شکننده
- از دست دادن میل جنسی (میل جنسی)
- پریودهای نامنظم یا پریودهای سنگین
افراد مسن با تیروئید کم‌کار ممکن است دچار مشکلات حافظه و افسردگی شوند. کودکان ممکن است رشد و تکامل کند تری را تجربه کنند. نوجوانان ممکن است زودتر از حد معمول، دوران بلوغ را شروع کنند.
اگر هر یک از این علائم را دارید، به پزشک عمومی مراجعه کنید که ازنظر تیروئید کم‌کار آزمایش شوید. پف صورت، کم خونی، ریزش ابرو و… از جمله علائم بعدی تیروئید کم کار هستند.
ارتباط بین کم کاری تیروئید و اضافه وزن
همانطور که در علائم و عوارض کم‌کاری تیروئید گفته شد، چاقی و افزایش وزن یکی از مواردی است که در صورت کم‌کاری تیروئید با آن مواجه می‌شوید. هنگامی‌که تیروئید کم کار است، سرعت متابولیسم بدن کاهش می‌یابد. در این حالت بدن کمتر کالری می‌سوزاند.
هنگامی‌که سطح هورمون‌های کلیدی تیروئید پایین است، متابولیسم – توانایی بدن برای استفاده مؤثر از انرژی و اکسیژن – کاهش می‌یابد. این کاهش متابولیسم میتواند منجر به خستگی، افزایش وزن و سایر تغییرات متابولیکی شود که حفظ وزن سالم را سخت‌تر می‌کند.
تحقیقات گسترده نشان می‌دهد که هورمون تیروئید فاکتور تعیین‌کننده مهمی در مصرف انرژی کلی است و سطح پایین هورمون تیروئید میتواند BMR را کاهش دهد. BMR میزان انرژی بدن در طول یک دقیقه، ساعت یا روز برای حفظ عملکردهای اساسی بدن مانند تنفس، پمپاژ خون، حفظ دمای بدن و عملکرد اولیه مغز تعریف می‌شود.
دلیل افزایش وزن در کم کاری تیروئید چیست؟
کم کاری تیروئید ممکن است یکی از عواملی باشد که باعث افزایش وزن شود، اما تنها عامل مؤثر نیست. برای هر فرد، دلایل و شرایط مختلفی برای افزایش وزن وجود دارد که باید در نظر گرفته شوند. کاهش متابولیسم و احتمالاً افزایش اشتها و حفظ کالری بدن در افرادی که با کم‌کاری تیروئید روبرو هستند، باعث چاقی و اضافه وزن می‌شود. کاهش متابولیسم به معنای کمتر شدن نرخ سوزاندن انرژی در بدن است، به عبارت دیگر میزان سوخت و ساز بدن کم می‌شود.
یکی دیگر از دلایل افزایش وزن در افرادی که با کم کاری تیروئید مواجه هستند، افزایش آب بدن است. این افزایش آب معمولاً به دلیل تغییرات در سطوح هورمونی و عملکرد کلی بدن ایجاد می‌شود که در نتیجه باعث افزایش وزن می‌شود.
علت عدم کاهش وزن در تیروئید کم کار
علاوه بر کاهش متابولسیم که یکی از علائم این بیماری است، دلایل دیگری نیز می‌توانند باعث افزایش وزن شوند. به دلایل زیر لاغری در کم کاری تیروئید دشوارتر می‌شود. در نتیجه بهتر است دلایل زیر نیز بررسی گردد.
افزایش هورمون استرس
سطح پایین هورمون‌های تیروئید میتواند باعث افزایش سطح کورتیزول (هورمون استرس) شود که خود عاملی برای افزایش وزن است.
کم کاری غدد فوق کلیه
کم‌کاری تیروئید مزمن میتواند باعث کم کاری غدد فوق کلیه (آدرنال) هم بشود که این هم به نوبه خود سوخت و ساز بدن را کاهش می‌دهد.
مقاومت به لپتین
کم‌کاری تیروئید یکی از شایع‌ترین شرایط پزشکی مرتبط با مقاومت به لپتین است. لپتین هورمونی است که سطح گرسنگی را تنظیم می‌کند و باعث احساس سیری می‌شود. هنگامی‌که غذا می‌خورید، لپتین آزاد می‌شود و این پیام را به مغز ارسال می‌کند که شما سیر هستید. با این‌حال، گاهی اوقات مغز به‌طور معمول به لپتین پاسخ نمی‌دهد. این وضعیت، که به‌عنوان مقاومت لپتین شناخته می‌شود، میتواند باعث شود که بیشتر غذا بخورید، حتی اگر بدن شما دارای ذخایر چربی کافی برای پاسخگویی به نیازهای انرژی شما باشد.
مقاومت به انسولین
در برخی افراد، کم‌کاری تیروئید با اختلالاتی مثل مقاومت به انسولین همراه است که احتمال اضافه وزن را بالا می‌برد. هورمون‌های تیروئید تأثیر قابل توجهی بر نحوه پردازش قند (گلوکز) بدن و نحوه عملکرد انسولین در بدن دارند. انسولین هورمونی است که به بدن کمک می‌کند تا سطح قند خون را تنظیم کند.
هنگامی‌که غذا می‌خورید، غذا به گلوکز تبدیل می‌شود. سپس پانکراس انسولین را آزاد می‌کند که به بدن کمک می‌کند تا گلوکز را برای استفاده فوری یا ذخیره‌سازی پردازش کند. مقاومت به انسولین شرایطی است که سلول‌های عضلات، چربی و کبد به خوبی به انسولین پاسخ نمی‌دهند و نمی‌توانند به‌راحتی گلوکز را از خون بگیرند. درنتیجه، پانکراس انسولین بیشتری برای جبران تولید می‌کند که منجر به سطح قند خون بالا در طول زمان می‌شود.
چطور با کم کاری تیروئید لاغر شویم؟
لاغری در کم کاری تیروئید ممکن است کمی دشوار به نظر آید اما درمان کم‌کاری تیروئید با لووتیروکسین میتواند سبب بهبود سوخت و ساز شده و کاهش وزن را تسهیل کند. البته این فرایند آهسته است. توصیه می‌شود افراد مبتلا به کم‌کاری تیروئید، رژیم غذایی مناسب، فعالیت بدنی کافی و دریافت درمان‌های جایگزین مثل لووتیروکسین را نیز دنبال کنند.
در انتها باید خاطرنشان کرد که بهبود وضعیت کم کاری تیروئید با درمان مناسب میتواند سرعت متابولیسم را به وضعیت طبیعی برگرداند و کاهش وزن نیز دوباره آغاز شود. به هر حال همانطور که گفتیم، کم‌کاری تیروئید به‌تنهایی دلیل اصلی افزایش وزن نیست و برای هر فرد باید عوامل دیگری هم در نظر گرفته شود.
بیشتر بخوانید: ۹ راهکار برای لاغری با کم کاری تیروئید
آیا کم‌کاری تیروئید میتواند منجر به لاغری شود؟
در جواب این پرسش باید گفت که بله، اما بیشتر به دلیل کاهش اشتها یا کاهش مصرف کالری و احساس خستگی و کاهش فعالیت بدنی است که ممکن است باعث کاهش وزن شود.
دکتر سید احمد فنایی جراح تیروئید و پاراتیروئید و عضو فعال انجمن جراحان تیروئید آمریکا (ATA) هستند. برای تعیین وقت و مشاوره می‌توانید با ما در تماس باشید.
