درمان سرطان تیروئید چگونه انجام می‌شود؟

سرطان تیروئید چیست؟

سرطان تیروئید نوعی سرطان است که در غده تیروئید ایجاد می‌شود. این سرطان یک نوع سرطان نسبتاً نادر است، اما میزان بروز آن در سال‌های اخیر رو به افزایش بوده است. علت سرطان تیروئید مشخص نیست. برخی عوامل مانند قرار گرفتن در معرض اشعه، سابقه خانوادگی سرطان تیروئید، وراثت و برخی شرایط ژنتیکی ممکن است خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند. شایع‌ترین علامت سرطان تیروئید ایجاد یک توده یا تورم در گردن است. اما علائم دیگری مانند گرفتگی صدا، مشکل در بلع و بزرگ شدن غدد لنفاوی نیز ممکن است داشته باشد. راه‌های درمان سرطان تیروئید به نوع و مرحله سرطان بستگی دارد و ممکن است شامل جراحی تیروئید، درمان با ید رادیواکتیو و هورمون درمانی تیروئید باشد. با درمان مناسب و به‌موقع، اکثر افراد مبتلابه سرطان تیروئید روند بهبودی عالی دارند.جراحی تیروئید یکی از راهکارهای اصلی درمان این بیماری است که انتخاب بهترین جراح تیروئید را حیاتی می‌کند!

راه‌های درمان سرطان تیروئید کدام است؟

سرطان تیروئید ممکن است به‌صورت فوری نیاز به درمان نداشته باشد اما راه‌های درمان آن به عوامل مختلفی بستگی دارد. نوع و مرحله سرطان، سن، شرایط پزشکی بیمار و… در انتخاب نوع درمان بسیار تاثیر گذار است. در ادامه به معرفی این روش‌ها می‌پردازیم:

درمان سرطان تیروئید با جراحی

برای بیشتر بیماران درگیر با سرطان تیروئید، جراحی به‌عنوان اولین روش درمانی و ابتدایی‌ترین روش انتخاب می‌شود. هدف از جراحی برداشتن غده سرطانی تیروئید و هر غدد لنفاوی مجاور آن است که ممکن است حاوی سلول‌های سرطانی باشد. در این روش، یک قسمت یا تمام تیروئید برای از بین بردن سلول‌های سرطانی برداشته می‌شود. بسته به‌اندازه و محل تومور، لوبکتومی (برداشتن یک لوب تیروئید) یا تیروئیدکتومی کلی (برداشتن کل غده تیروئید) ممکن است انجام شود. گاهی اوقات برای درمان سرطان‌های تیروئید متمایز (پاپیلاری یا فولیکولار) از لوبکتومی استفاده می‌شود. همچنین از لوبکتومی برای تشخیص سرطان تیروئید نیز استفاده می‌شود. مزیت این عمل این است که برخی از بیماران ممکن است نیازی به قرص‌های هورمون تیروئید پس از جراحی نداشته باشند. در تیروئیدکتومی اگر غده تیروئید به‌صورت کامل برداشته شود، پس از جراحی، بیمار باید به‌صورت منظم داروی هورمون تیروئید دریافت کند تا به‌عنوان جایگزین هورمون تیروئید عمل کند. این دارو برای کنترل سطح هورمون تیروئید در بدن بیمار استفاده می‌شود

درمان سرطان تیروئید با دارو

درصورتی‌که سرطان تیروئید در مراحل اولیه باشد، ممکن است پزشک مصرف داروهایی را به‌عنوان روش درمانی دارویی پیشنهاد دهد. این داروها معمولاً به‌منظور کاهش حجم سلول‌های سرطانی یا کاهش سطح هورمون تیروئید در بدن بیمار استفاده می‌شوند. در این روش درمانی از داروهایی استفاده می‌شود که مولکول‌های خاصی را که در رشد و گسترش سلول‌های سرطانی نقش دارند، مورد هدف قرار می‌دهند. دارودرمانی هدفمند یک گزینه درمانی جدیدتر برای سرطان پیشرفته تیروئید است و عموماً زمانی استفاده می‌شود که سایر درمان‌ها مؤثر نبوده باشند.

شیمی‌درمانی و هورمون درمانی تیروئید دو روش درمانی سرطان تیروئید هستند که به‌وسیله دارو انجام می‌شوند. در زیر این دو روش توضیح داده‌شده‌اند.

• شیمی‌ درمانی: در این درمان از داروها برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. شیمی‌درمانی به‌طورکلی برای سرطان تیروئید بسیار مؤثر نیست. اما ممکن است در مواردی که سرطان به خارج از غده تیروئید گسترش‌یافته است، استفاده شود.
• هورمون درمانی تیروئید: این درمان شامل مصرف داروهای جایگزین هورمون تیروئید برای جایگزینی هورمون‌هایی است که غده تیروئید به‌طورمعمول تولید می‌کند. در این روش برای جلوگیری از رشد هرکدام از بافت‌های باقی‌مانده تیروئید و سرکوب تولید هورمون محرک تیروئید (TSH) استفاده می‌شود که می‌تواند رشد سلول‌های تیروئید باقی‌مانده را تحریک کند.

درمان سرطان تیروئید با ید درمانی

در برخی موارد ممکن است پس از جراحی، پزشک برای بیمار ید درمانی تجویز کند. این درمان به‌منظور از بین بردن سلول‌های سرطانی باقی‌مانده در تیروئید استفاده می‌شود. ید درمانی از طریق خوردن دارو، انجام می‌شود و سلول‌های سرطانی را از طریق جذب مواد رادیواکتیوی که در آن وجود دارد، نابود می‌کند. پس از درمان با ید درمانی، باید تمامی مواد رادیواکتیو که در بدن بیمار باقی‌مانده است خارج شود.

در درمان با ید رادیواکتیو برای از بین بردن بافت باقی‌‌مانده تیروئید پس از جراحی از ید استفاده می‌شود. ید رادیواکتیو به‌صورت خوراکی مصرف می‌شود و توسط سلول‌های باقی‌مانده تیروئید جذب می‌شود که سپس با استفاده از تابش از بین می‌روند. برای آنکه بدانید ید درمانی تیروئید چه زمانی و چطور انجام می‌شود روی لینک کلیک کنید.

پرتو درمانی خارجی: در این روش درمانی از اشعه ایکس با انرژی بالا برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌کنند. در مواردی که سرطان به خارج از غده تیروئید گسترش‌یافته یا زمانی که جراحی امکان‌پذیر نیست از پرتودرمانی خارجی استفاده می‌شود.

درمان سرطان تیروئید با ترکیبی از روش‌های مختلف

در برخی موارد، پزشک ممکن است ترکیبی از روش‌های مختلف را به‌عنوان درمان سرطان تیروئید پیشنهاد دهد. به‌عنوان‌مثال، در برخی موارد پس از جراحی، ید درمانی برای بیمار تجویز می‌شود تا به‌عنوان روش درمانی تکمیلی عمل کند.

انواع سرطان‌ تیروئید کدامند و روش‌های درمانی آن‌ها چیست؟

سرطان تیروئید انواع مختلفی دارد و هرکدام به روش‌های خاصی درمان می‌شوند که عبارت‌اند از:

• درمان سرطان پاپیلاری و انواع آن

علائم سرطان پاپیلاری شامل گلودرد و کوفتگی، مشاهده تورم در غدد لنفاوی گردن و… می‌شود. اگر گردن و تیروئید دچار سرطان پاپیلاری شوند، بیوپسی تیروئید به‌وسیله سونوگرافی برای تائید سرطان انجام می‌شود. اگر تومور قابل برداشتن باشد، اغلب از جراحی تیروئید استفاده می‌شود. اگر سرطان در اسکن ید رادیواکتیو نشان داده شود (به این معنی است که سلول‌ها ید مصرف می‌کنند)، درمان ید رادیواکتیو (RAI) ممکن است به‌تنهایی یا با جراحی استفاده شود. اگر سرطان در اسکن ید رادیواکتیو نشان داده نشود اما توسط سایر آزمایش‌های تصویربرداری (مانند MRI یا اسکن PET) یافت شود، ممکن است از پرتو درمانی استفاده شود.

اگر سرطان به چندین مکان گسترش‌یافته باشد و RAI و سایر درمان‌ها مفید نباشند ممکن است داروهای درمانی هدفمند نیز مانند lenvatinib (Lenvima) یا sorafenib (Nexavar) تجویز شوند. اگر این داروها موثر نباشند، ممکن است cabozantinib (Cabometyx)  برای بیمار تجویز گردد.

• درمان سرطان سلول فولیکولی

جراحی سرطان تیروئید برای نوع فولیکولی معمولا توصیه می‌شود. معمولاً عمل جراحی دوم برای حذف بقیه تیروئید مورد نیاز خواهد بود. (این تیروئیدکتومی تکمیلی یا تیروئیدکتومی کامل نامیده می‌شود). اگر بیمار تنها مایل به انجام یک عمل جراحی باشد، جراح ممکن است کل غده تیروئید را در اولین جراحی حذف کند اما برای اکثر بیماران، این کار توصیه نمی‌شود. معمولاً ابتدا لوبکتومی انجام می‌شود که اگر سرطان تیروئید تائید شود، تیروئیدکتومی کامل انجام شود.

همانند سرطان پاپیلاری، برخی از غدد لنفاوی معمولاً برداشته می‌شوند و برای سرطان آزمایش می‌شوند. اگر سرطان به غدد لنفاوی گسترش‌یافته باشد، ممکن است برداشتن جراحی غدد لنفاوی از گردن انجام شود. ازآنجا که غده تیروئید برداشته می‌شود، بیماران باید مصرف هورمون تیروئید را آغاز نمایند.

اسکن ید رادیواکتیو معمولاً پس از جراحی انجام می‌شود تا به دنبال مناطقی باشد که هنوز ید مصرف می‌کنند. گسترش سرطان به گره‌های لنفاوی نزدیک و محل‌های دور که در اسکن نشان داده می‌شود می‌تواند توسط ید رادیواکتیو (RAI) درمان شود. برای سرطان‌هایی که ید مصرف نمی‌کنند، پرتودرمانی خارجی ممکن است به درمان تومور کمک کند یا از رشد آن در گردن جلوگیری کند.

سرطانی که به ریه‌ها یا کبد گسترش‌یافته است ممکن است نیاز به درمان با پرتودرمانی یا دارو درمانی هدفمند مانند lenvatinib (Lenvima) یا sorafenib (Nexavar) نیاز داشته باشد.

• درمان سرطان مدولاری تیروئید

اختلال در بلعیدن، تنگی نفس و… از جمله علائم سرطان مدولاری است. اکثر جراحان توصیه می‌کنند که بیماران مبتلا به سرطان مدولاری تیروئید (MTC) برای تشخیص انواع دیگر تومورها که معمولاً در بیماران مبتلا به سندرم MEN 2 دیده می‌شود آزمایش شوند. این سندروم به دلیل جهش (نقص) در ژن RET اتفاق می‌افتد. حدود۲ مورد از هر ۱۰ کارسینوم مدولاری تیروئید (MTCs) ناشی از به ارث بردن یک ژن غیر طبیعی است. این موارد به عنوان کارسینوم مدولاری تیروئید خانوادگی (FMTC) شناخته می‌شوند. FMTC می‌تواند به تنهایی رخ دهد یا همراه با سایر تومورها دیده شود.

مرحله یک و دو سرطان مدولاری: تیروئیدکتومی توتال درمان اصلی برای MTC است و اغلب جراحی برای بیماران تجویز می‌گردد. غدد لنفاوی مجاور نیز معمولاً برداشته می‌شوند. ازآنجاکه غده تیروئید برداشته می‌شود، هورمون درمانی تیروئید پس از جراحی موردنیاز است. ازآنجاکه سلول‌های MTC ید رادیواکتیو مصرف نمی‌کنند، ید رادیواکتیو هیچ نقشی برای درمان MTC ندارد.

مرحله سه و چهار سرطان مدولاری: جراحی تیروئید درمان اصلی است. معمولاً پس از غربالگری سندرم MEN 2 و فئوکروموسیتوما هورمون درمانی تیروئید انجام می‌شود. هنگامی‌که تومور گسترده است و به بسیاری از بافت‌های مجاور حمله می‌کند یا نمی‌تواند به‌طور کامل برداشته شود، پرتودرمانی ممکن است پس از جراحی برای کاهش احتمال عود در گردن انجام شود.

برای سرطان‌هایی که به قسمت‌های دیگر بدن گسترش‌یافته‌اند، جراحی، پرتودرمانی یا درمان‌های مشابه ممکن است در صورت امکان استفاده شود. اگر از این درمان‌ها استفاده نشود، ممکن است داروهای هدفمند مانند vandetanib (Caprelsa) یا cabozantinib (Cometriq) تجویز شوند.

• درمان سرطان آناپلاستیک تیروئید

این نوع سرطان شایع نیست. از آنجا که تشخیص این سرطان در حال حاضر دشوار است، جراحی اغلب به‌عنوان درمان مفید نیست. اگر سرطان به منطقه اطراف تیروئید محدود شود، که این اتفاقی نادر است، کل تیروئید و غدد لنفاوی مجاور ممکن است برداشته شود. هدف از جراحی این است که تا حد ممکن سرطان را در ناحیه گردن از بین ببرد و در حالت ایده آل هیچ سرطانی باقی نماند. به دلیل نحوه گسترش سرطان اناپلاستیک، این کار اغلب دشوار یا غیرممکن است.

در این سرطان درمان ید رادیواکتیو استفاده نمی‌شود زیرا تاثیری ندارد.

پرتودرمانی خارجی ممکن است به‌تنهایی یا همراه با شیمی‌درمانی تجویز شود که در علت آن می‌تواند موارد زیر باشد.

• تلاش برای کوچک کردن سرطان قبل از جراحی برای افزایش احتمال از بین بردن آن به‌طور کامل
• پس از جراحی برای کنترل هر سرطانی که در گردن باقی‌مانده است.
• هنگامی‌که تومور بیش ‌از حد بزرگ یا گسترده باشد تا با جراحی درمان شود.

اگر سرطان باعث ایجاد مشکل تنفسی شود، ممکن است یک سوراخ جراحی در جلوی گردن و در نای قرار گیرد تا تومور را دور بزند و به بیمار اجازه دهد راحت‌تر نفس بکشد. این سوراخ تراکئوستومی نامیده می‌شود.

برای سرطان‌هایی که گسترش‌یافته‌اند، شیمی‌درمانی به‌  تنهایی می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد. اگر سلول‌های سرطانی در ژن‌های خاصی تغییر داشته باشند، درمان با داروهای هدفمند ممکن است مفید باشد مانند:

• Dabrafenib (Tafinlar) و trametinib (Mekinist) می‌توانند برای درمان سرطان‌ها با تغییرات ژن BRAF خاص استفاده شوند.
• Selpercatinib (Retevmo) می‌تواند برای درمان سرطان‌ها با تغییرات ژن RET خاص استفاده شود.
• Larotrectinib (Vitrakvi) یا entrectinib (Rozlytrek) می‌تواند برای درمان سرطان‌ها با تغییرات ژن NTRK استفاده شود.

آینده درمان سرطان تیروئید با DNA افراد!

مقاله‌ای تحت عنوان (بررسی متیلاسیون پروموتر ژن در سرطان پاپیلاری تیروئید) در سال ۲۰۲۳ توسط دکتر سید احمد فنایی و دیگر همکاران و پژوهشگران مرکز تحقیقات تیروئید به کنگره ATA (انجمن جراحان تیروئید آمریکا) ارائه شده است. این مقاله مورد پذیرش ATA قرار گرفته است. دکتر سید احمد فنایی، جراح تیروئید و پاراتیروئید از جمله جراحان فعال این انجمن بوده که در این تحقیق مشارکت داشته است.

طبق گفته دکتر سید احمد فنایی، درمان سرطان تیروئید به ‌عنوان یکی از انواع شایع سرطان‌ها، ممکن است در آینده به کمک بررسی DNA ژن افراد انجام شود. بررسی DNA، می‌تواند به ‌عنوان یک ابزار مفید در پیش ‌بینی خطر ابتلا به سرطان تیروئید و همچنین در انتخاب روش درمان مناسب برای بیماران مورد استفاده قرار گیرد.

دکتر فنایی در ادامه عنوان کردند که متیلاسیون رویدادی است که در ژن اتفاق می‌افتد. هرچقدر مقدار متیلاسیون کمتر باشد، خطر بدخیمی تومور بیشتر است. بنابراین برای درمان تومورهای تیروئید می‌توان متیلاسیون ژن بیمار را از نظر بالا بودن یا پایین بودن، بررسی کرد. نتیجه این تحقیق به متحول کردن روند درمان سرطان تروئید، کمک شایانی خواهد کرد. برای مشاهده مقاله کامل روی لینک درج شده کلیک کنید.

درنهایت، باید توجه داشت که درمان سرطان تیروئید بسته به نوع و مرحله سرطان متفاوت است و حتی ممکن است به‌صورت فردی نیز متفاوت باشد. بنابراین نوع درمان سرطان تیروئید باید توسط پزشک معالج تعیین شود. همچنین، پس از درمان، بیمار باید به ‌صورت منظم تحت بررسی پزشک قرار گیرد تا از بروز سرطان و بازگشت آن پیشگیری شود.